برای این که دلیل بروز دیابت را بدانید، در قدم اول لازم است با نحوه سوخت و ساز گلوکز در بدن آشنا شوید. غده پانکراس یا همان لوزالمعده هورمون انسولین (insulin) را ترشح می‌کند؛ این هورمون وظیفه دارد تا قند یا گلوکز خون را برای ذخیره‌سازی یا تامین انرژی به درون سلول‌های بدن هدایت کند. در صورت ابتلا به دیابت، بدن قادر نخواهد بود که هورمون انسولین را ترشح کند و یا از آن به طور موثری استفاده کند. به همین دلیل سطح قند خون بالا می‌رود.

بالا رفتن قند خون درنهایت می‌تواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری به نواحی مختلف بدن از قبیل اعصاب، چشم‌ها، کلیه‌ها و سیستم قلبی- عروقی وارد کند. به همین دلیل لازم است که بیماری دیابت کنترل و درمان شود.

انواع مختلف بیماری دیابت

بیماری دیابت شیرین انواع مختلفی دارد؛ از جمله:

دیابت نوع 1

به دیابت نوع 1 دیابت وابسته به انسولین هم گفته می‌شود؛ از آن جایی که بروز آن اغلب در سنین پایین است، سابقا به آن دیابت جوانی هم گفته می‌شد. حدود 10درصد از مبتلایان، به این نوع دیابت دچار هستند.این نوع دیابت، یک بیماری خودایمنی است؛ خودایمنی به گروهی از بیماری‌ها گفته می‌شود که سیستم ایمنی فرد علیه سلول‌های خودی فعال شده و به آن‌ها آسیب می‌رساند. در دیابت نوع 1، سلول‌های ایمنی علیه سلول‌های سازنده انسولین در پانکراس فعال شده و تولید و ترشح انسولین را مختل می‌کنند. به همین دلیل افراد مبتلا به دیابت نوع1، از آغاز درمان نیاز به تزریق انسولین دارند.

بیماران مبتلا به دیابت نوع1، درصورت عدم درمان ممکن است با مشکلات مختلفی روبه‌رو شوند؛ از جمله: درگیری عروق چشم‌ها( رتینوپاتی دیابتی)، اعصاب( نوروپاتی دیابتی) و کلیه‌ها (نفروپاتی دیابتی). افراد مبتلا به دیابت نوع 1 بیشتر از سایر افراد در معرض ابتلا به بیماری‌های قلبی- عروقی و سکته‌های مغزی هستند.

دیابت نوع 2

به دیابت نوع2 در گذشته دیابت غیروابسته به انسولین گفته می‌شد؛ حدود 90 درصد از مبتلایان، به این نوع دیابت مبتلا هستند.با وجود این که در گذشته بیشتر مبتلایان، در گروه سنی میانسال یا سالمندان بوندند، اما امروزه با تغییر سبک زندگی و افزایش چاقی و اضافه وزن در سنین پایین، میانگین سنی ابتلا به این بیماری هم کاهش یافته است.در این نوع دیابت، علی‌رغم این که پانکراس انسولین تولید می‌کند، برای استفاده بدن کافی نیست و یا بدن قادر به استفاده صحیح از آن نیست؛ «مقاومت به انسولین» به حالتی گفته می‌شود که سلول‌های بدن به انسولین پاسخ مناسب ندهد.

با وجود این که دیابت نوع 2 خفیف‌تر از نوع 1 است، اما مشابه آن می‌تواند عوارض زیادی برای کلیه‌ها، چشم‌ها و اعصاب ایجاد کند؛ دیابت نوع2 ریسک ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی و سکته‌های مغزی را بالا می‌برد.

دیابت بارداری

بارداری در برخی زنان می‌تواند باعث مقاومت به انسولین شود؛ دیابت بارداری، عموما در میانه یا اواخر بارداری خودش را نشان می‌دهد. از آن جایی که جنین قند مورد نیازش را از طریق جفت از مادر تامین می‌کند، لازم است دیابت بارداری کنترل شود تا عوارضی برای جنین ایجاد نکند.

دیابت بارداری با خاتمه بارداری اغلب برطرف می‌شود؛ با این حال احتمال ابتلا به دیابت نوع2 را در آینده بالا می‌برد.

پره دیابت یا پیش دیابت

پره دیابت به حالتی گفته می‌شود که قند خون بالاست اما نه آنقدر که به آن دیابت گفته شود؛ وضعیت پره دیابتیک به این معنی است که بیشتر احتمال دارد در آینده به دیابت نوع2 و نیز بیماری‌های قلبی، عروقی مبتلا شوید. به همین دلیل لازم است رژیم غذایی کم چربی و کم قند را رعایت کنید و انجام منظم ورزش را در برنامه روزانه‌تان درنظر بگیرید.

دیابت بی مزه ( diabetes insipidus) گرچه اسمی مشابه دیابت شیرین دارد، اما با آن فرق می‌کند؛ در دیابت بی‌مزه کلیه‌ها بیش از حد آب از بدن دفع می‌کنند.

علائم بیماری دیابت

علائم بیماری دیابت بستگی دارد که قند خونتان چقدر بالا رفته باشد؛ برخی افراد پره دیابتی و مبتلایان به دیابت نوع2 ممکن است هیچ علامتی را تجربه نکنند، در حالی که بروز علائم دیابت نوع 1 ممکن است سریع و پرسروصدا باشد.

برخی علائم عمومی که بین دیابت نوع 1 و 2 مشترک است، شامل موارد زیر است:

• احساس تشنگی بیش از حد
• احساس گرسنگی بیش از حد
• خشکی دهان
• تکرر ادرار
• کاهش وزن بی‌دلیل
• خستگی
• تاری دید
• تحریک‌پذیری
• بی‌حسی یا گزگز نوک انگشتان دست یا پا
• عفونت‌های مکرر، مثل عفونت‌های پوستی
• ترمیم آهسته زخم‌ها

علائم دیابت در مردان:

علاوه بر علائم عمومی دیابت، مردان مبتلا ممکن است هر یک از علائم زیر را تجربه کنند:

• کاهش میل جنسی
• اختلال نعوظ
• ضعف عضلانی

علائم دیابت در زنان:

زنان مبتلا ممکن است هر یک از علائم زیر را تجربه کنند:

• عفونت مجاری ادراری (UTI)
• عفونت قارچی واژن
• خارش و خشکی پوست

علائم دیابت بارداری:

اغلب زنانی که درطول بارداری دچار دیابت می‌شوند، هیچ علامتی ندارند؛ دیابت بارداری اغلب طی تست‌های روتینی که در فاصله‌ی هفته‌های 24 و 28 بارداری انجام می‌شود، تشخیص داده می‌شود. با این حال در برخی موارد نادر ممکن است زنان مبتلا هم احساس تشنگی بیش از حد یا تکرر ادرار داشته باشند.

چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به دیابت هستند؟

برخی عوامل هستند که شما در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به دیابت قرار می‌دهند.

ریسک فاکتورهای ابتلا به دیابت نوع 1

با این که علت اصلی ابتلا به دیابت نوع 1 مشخص نیست، با این حال موارد زیر می‌توانند احتمال ابتلای شما را در آینده بالا ببرند:

• سابقه خانوادگی: درصورتی که یکی از اعضای درجه 1 خانواده‌تان، به دیابت نوع1 مبتلا باشد، بیشتر احتمال دارد که شما هم به آن مبتلا شوید.
• عوامل محیطی: برخی عوامل محیطی مثل ابتلا به یک عفونت ویروسی هم می‌تواند در احتمال ابتلای شما به دیابت نوع 1 نقش داشته باشد.

ریسک فاکتورهای ابتلا به دیابت نوع 2

محققین هنوز به درستی نمی‌دانند که چرا برخی افراد به دیابت نوع 2 دچار می‌شوند و برخی دیگر نمی‌شوند؛ با این حال واضح هست که برخی عوامل می‌توانند احتمال ابتلای شما را به دیابت نوع 2 در آینده بالا ببرند، از جمله:

• اضافه وزن: هرچه توده چربی بدنتان بیشتر باشد، احتمال مقاومت به انسولین سلول‌ها بیشتر می‌شود.
• عدم فعالیت: هرچه کمتر فعالیت فیزیکی یا ورزش انجام دهید، احتمال بیشتری دارد که در آینده به دیابت نوع 2 مبتلا شوید؛ فعالیت فیزیکی به کنترل وزنتان کمک می‌کند و باعث می‌شود که بدن بیشتر از گلوکز به عنوان انرژی استفاده کند.
• سابقه خانوادگی: درصورت ابتلای یکی از اعضای درجه 1 خانواده به دیابت نوع2، احتمال ابتلای شما بالا می‌رود.
• سن: بالا رفتن سن، احتمال ابتلای شما به دیابت نوع 2 را بالا می‌برد. این مسئله ممکن است به دلیل کاهش فعالیت و افزایش وزن در سنین بالا باشد. با این حال نرخ ابتلا به دیابت نوع 2 در میان جوانان نیز در حال افزایش است.
• دیابت بارداری: درصورتی که در طول بارداری دچار دیابت شده باشید، بیشتر احتمال دارد که در آینده به دیابت نوع 2 دچار شوید؛ علاوه بر این درصورتی که وزن هنگام تولد نوزاد بیشتر از 4 کیلوگرم بوده باشد، احتمال ابتلای شما به دیابت نوع2 بالا می‌رود.
• سندروم تخمدان پلی کیستیک(PCOS): زنان مبتلا به سندروم تخدان پلی کیستیک اغلب پریودهای نامنظم دارند، و از چاقی و رشد موهای زائد شکایت دارند؛ این زنان بیشتر درمعرض ابتلا به دیابت نوع 2 هستند.
• فشار خون بالا: فشار خون بالای 90/140 به معنای بالا رفتن احتمال ابتلا به دیابت نوع 2 است.
• کلسترول و تری گلیسیرید بالا: سطح کلسترول و تری گلیسیرید خون با انجام آزمایش خون مشخص می‌شود.

ریسک فاکتورهای ابتلا به دیابت بارداری

درصورتی که هر یک از شرایط زیر را داشته باشید، بیشتر احتمال دارد که در طول بارداری دچار دیابت شوید:

• اضافه وزن
• سن بالای 25 سال
• سابقه دیابت بارداری در بارداری قبلی
• سابقه خانوادگی ابتلا به دیابت نوع 2
• ابتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک
• سابقه به دنیا آوردن نوزادی با وزن بیش از 4 کیلوگرم