پاستیل امروزه با هزاران رنگ و شکل متنوع با طعم های گوناگون است. شاید در تمام دنیا کمتر کسی باشد که از پاستیل خوشش نیاید. اما سوال اینجاست که آیا این خوراکی که این همه طرفدار دارد فایده و یا ضرر خاصی نیز برای بدن دارد وقتی رنگ های متفاوت و طعم های مختلف را در هزاران شکل متنوع ضرب کنید، هزاران نوع از خوراکی خوشمزه ای خواهید داشت که خوردنش در تمام دنیا کوچک و بزرگ نمی شناسد و حتی شاید نتوانید فردی را پیدا کنید که از این آبنبات های ژله ای خوشش نیاید پاستیل از آن دسته خوراکی هایی است که سال هاست با شکل ها و طعم های گوناگون راهش را به دل مردم باز کرده و به اعتقاد بعضی ها حتی اعتیادآور است! البته نوشابه ای اش در ایران یکی از قدیمی ترین و پرطرفدارترین هاست و برای بعضی ها حکم یک نوستالژی دوست داشتنی را دارد
پاستیل از گروه آبنباتهای لاستیكی است و از مخلوط شكر، آب، ژلاتین، مواد رنگی، اسانس و برخی اسیدها تهیه میشود. ژلاتین آن اگر حیوانی باشد، از جوشاندن پوست و استخوان گاو و بندرت ماهی طی فرآیندی با افزودن محلولی اسیدی به دست میآید رنگ این ژلاتین زرد كمرنگ تا سفید است، بیبو و بیمزه بوده و فاقد قند و چربی است و كالری بسیار پایینی دارد. این ژلاتین تا زمانی كه خالص است سرشار از پروتیین و اندكی كلسیم و برخی ویتامینها بوده و مصرف آن توصیه میشود، اما وقتی در صنعت با رنگ، اسانسهای شیمیایی و مقدار زیادی شكر مخلوط شود به دلیل تركیبات افزوده شده نهتنها تبدیل به محصولی كمارزش میشود، بلكه برای كودكان زیر دو سال به دلیل سیستم گوارشی حساس و ضعیفی كه دارند مضر بوده و احتمال بروز حساسیت به صورت خسخس سینه و كهیر وجود دارد
برخی والدین با این تصور كه پاستیل میوهای، منبع سرشار مواد مغذی است و از كنسانتره میوه تهیه شده روزانه آن را در میانوعده مدرسه فرزندشان میگنجانند؛ اما خوب است بدانید طعم پاستیل منشأ شیمیایی دارد و سنتزی است و اسانس میوهای یا نوشابهای آن هیچ مزیتی بر دیگری ندارد البته برخی تولیدكنندگان ادعا میكنند كه در محصولشان از كنسانتره میوههای طبیعی همچون هویج و انار استفاده میكنند، اما باید بدانید در اثر افزودن كنسانتره یا همان آب تغلیظ شده میوه، ژلاتین شل و قالبگیری پاستیل دشوار و گاهی ناممكن میشود
در اكثر كشورهای غیرمسلمان برای تهیه پاستیل از ژلاتین استخوان خوک استفاده میشود. این تركیب نه تنها از نظر شرعی منع مصرف دارد، بلكه اگر بخوبی عملآوری نشود میتواند بیماریهای خطرناكی را در مصرفكننده ایجاد كند. این موضوع در مورد آبنبات، آدامس و شكلاتهای خارجی كه مغز ژلهای دارد و فاقد برچسب وزارت بهداشت ایران است نیز صدق میكند
پاستیل حاوی شكر زیادی بوده و بخصوص جویدن انواعی كه سطحشان با دانههای شكر پوشیده شده است باعث پوسیدگی دندانها میشود بنابراین بهتر است این محصول مانند نبات یا شكلات در داخل دهان آب شود
مواد تشکیل دهنده پاستیل بیشتر از ژلاتین، رنگ خوراکی، طعم دهندهها و گلوکز تشکیل شده است. پیشتر اشاره کردیم که ژلاتین برای استخوانها مفید است. بعضی از کارشناسان تغذیه معتقدند این ماده برای ترمیم مفاصل آسیب دیده در بزرگسالان هم مفید واقع خواهد شد. به همین دلیل کسانی که از مشکلات مربوط به فرسایش مفاصل هم رنج میبرند، میتوانند به پاستیل به چشم یک خوراکی کمک کننده نگاه کنند
در سالهای اخیر پاستیلهای ویتامینی زیادی به بازار ارائه شدهاند که جایگزینی خوشمزه برای قرصهای ویتامین هستند. این پاستیلها را باید با دستور پزشک یا بسته به نیاز و به صورت کنترل شده مصرف کرد؛ اما پاستیلهای معمولی موجود در بازار هم از این فرایند عقب نماندهاند و بسیاری از آنها دارای مقادیری ویتامین C و B هستند. این ویتامینها برای تقویت ساختار پوست و مو کارکرد زیادی دارند و میتوانند از طریق رسیدگی به اعصاب بدن هم باعث بالا رفتن روحیه و بهبود کیفیت پوست و مو شوند
استفاده از خوراکیها در حد کم و متوسط در شرایط معمولی نباید ایجاد کننده مشکل خاصی باشد؛ اما اگر این مقدار از حد تعادل بیشتر شود، احتمال اینکه بتواند مشکلاتی را برای بدن به دنبال داشته باشد، بیشتر و بیشتر خواهد شد بعضی محققان تغذیه میگویند مصرف تا 50 گرم شکلات و پاستیل در طول روز بدون مانع است؛ اما واقعیت این است که چون ارزش غذایی این مواد کم است و میزان کالری بالایی دارند، ممکن است باعث چاقی و مشکلات ناشی از آن شوند. به همین دلیل سعی کنید این میزان را هم کمتر کرده و مصرف این خوراکیها را خیلی خیلی محدود کنید
معمولا افراد پرمشغله مقداری پاستیل، شکلات و بیسکویت دم دستشان میگذارند تا در مواقع گرسنگی تهدلشان را بگیرد و بتوانند بدون وقفه به کارشان ادامه دهند و در پایان روز فرد احساس میکند چیزی نخورده، پس نباید چاق شود. اما این اتفاق نمیافتد باتوجه به ارزش غذایی بسیار ناچیزی که این نوع خوراکیها دارند، فرد به معنای واقعی غذا نخورده اما اگر میزان کالری مصرفیاش را با هم جمع کند، خواهد دید که بسیار بیشتر از نیاز روزانهاش انرژی دریافت کرده، بدون اینکه مواد مغذی موردنیاز بدنش تامین شده باشد! خوراکیهای شیرینی مانند پاستیل، بهخصوص وقتی فرد برای چند ساعت چیزی نخورده باشد، به دلیل قند زیادی که دارند، با افزایش ناگهانی قند خون، احساس سیری خوبی به فرد میدهند اما این احساس فقط حدود نیم ساعت پایدار است چون افزایش قند خون با افزایش ترشح انسولین همراه است و خیلی زود دوباره گرسنگی سراغ فرد میآید، به همین دلیل است که مصرف متداول شیرینیها باعث افزایش تعداد دفعات گرسنگی در روز شده و فرد مجبور به مصرف کالری بیشتر از نیازش میشود به این ترتیب پاستیل و سایر شیرینیها باعث به هم خوردن موازنه کالریهای دریافتی شده و چاقی فرد را در پی دارد. بنابراین پاستیل برای افرادی که رژیم غذایی دارند یا چاق هستند مناسب نیست. از طرفی هم مواد غذایی شیرین دارای انرژی هستند و به همین خاطر اشکالی ندارد که کودکان بخشی از انرژی روزانهشان را به جای خوردن چیپس و پفک، از طریق مصرف پاستیل کسب کنند ولی لازمه این کار نظارت والدین بر آنهاست تا یک وقت کودکان بیش از حد هم از این راه کسب انرژی نکنند. پاستیلهای فلهای و باز موجود در فروشگاهها و مراکز خرید مختلف، مورد تأیید وزارت بهداشت نیستند و خریدن و خوردن آنها به هیچیک از اقشار جامعه توصیه نمیشودپاستیلها از افزودن شکر و آب به ژلاتین استخوان یا پوست گاو تهیه میشوند و البته انتخاب ژلاتین استخوان در همه کشورها به گاو محدود نمیشود و برخی از کشورها از ژلاتین استخوان خوک برای تهیه پاستیل استفاده میکنند. به همین خاطر هم هست که به هیچ عنوان خوردن انواع بدون مجوز و پروانه وزارت بهداشت (چه پاستیلهای بستهبندی و چه انواع باز آنها) برای مردم مناسب نیست ممکن است در پاستیلهای بدون مجوز از رنگهای غیر مجاز یا ژلاتین خوکی نیز استفاده شده باشد و این نوع خوراکیها اصلاً از پایه و فرمولاسیون تهیه و تولید مورد تایید وزارت بهداشت نیستند. بنابراین مصرفکننده باید برای حفظ سلامت خود و اعضای خانواده، مخصوصا کودکان، از خریدن محصولات غذایی فلهای و بدون پروانه بهداشتی خودداری کند یکی دیگر از نگرانیها در مورد مصرف انواع پاستیل هم رنگ موجود در آنهاست. در پاستیلهایی که مطابق استاندارد و در کارخانههای معتبر تهیه میشوند از رنگهای مجاز خوراکی استفاده میگردد و جای هیچگونه نگرانی در این مورد نیست. گاهی هم از رنگدهندههای طبیعی مثل آب هویج یا آب انار برای رنگی کردن پاستیلها استفاده میشود
مسلما میزان قند مصرفی یک فرد دیابتی با یک فرد سالم متفاوت است و با محدودیت بیشتری برای انتخاب خوراکیهای شیرین مواجه است. اما یک فرد سالم میتواند روزانه 40 تا 50 گرم از انواع خوراکیهای شیرین که در گروههای مختلف غذایی هستند (از انجیر و خرما گرفته تا شیرینی و پاستیل) مصرف کند البته بسیار بهتر است که این نوع خوراکیها با معده خالی مصرف نشده و بعد از وعدههای اصلی و میانوعدهها میل شوند تا فرد را با احساس سیری کاذب و گرسنگیهای مکرر مواجه نکند. پس پاستیل برای افراد دیابتی مناسب نیست
در برخی پاستیل ها ی تقلبی که مشخصات مجوزهای استاندارد روی بسته آنها درج نشده، نوعی واکس غیر مجاز برای براق کردن سطح پاستیل به کار می رود که باعث به خطر انداختن سلامت می شوند زیاده روی در خوردن پاستیل به دلیل نوع چربی و شیرینی مورد استفاده در آن مضر است اگر به دیابت مبتلا هستید هیچ گاه پاستیل بدون قند که دارای ساکاروز است نخرید در مواد مورد استفاده پاستیل توجه کنید نامی از پریون ذکر نشده باشد زیرا این پروتیین ممکن است باعث بروز بیماری شود در خرید و خوردن پاستیل های خارجی به علت استفاده از کلاژن پوست و استخوان خوک برای تهیه ژلاتین دقت بیشتری کنید اگر روند تهیه ژلاتین به درستی دنبال نشود، بیماری های دامی را به انسان منتقل می کند