عدس از دانه‌های خوراکی است و به خانواده‌ی حبوبات تعلق دارد. این دانه معمولا به صورت دو بخش جدا درون یک پوسته قرار گرفته است. نام علمی آن Lens culinaris است. عدس یکی از قدیمی‌ترین منابع غذایی شناخته‌شده است که بیش از ۹۰۰۰ سال قدمت دارد عدس را می‌توان با پوست و یا بدون پوست مصرف کرد. البته تا پیش از اختراع ماشین‌آلات تولید آرد، عدس‌ها فقط با پوست مصرف می‌شدند. پوست عدس حاوی مقادیر زیادی فیبر رژیمی است که پس از گذراندن فرایند جداسازی پوست به‌وسیله‌ی دستگاه‌ها، این بخش مغذی کاملا از بین می‌رود از انواع عدس‌های محبوب و رایج می‌توان به عدس سیاه، قرمز، قهوه‌ای، ماش، لپه، دال عدس، عدس ماکاچیادو، عدس سبز فرانسوی و همین‌طور لوبیای چشم‌بلبلی، لوبیای قرمز و سویا که از تیره‌ی نخود هستند، اشاره کرد. هر کشور و منطقه، نوع خاصی از عدس‌های بومی خود را دارد که کم‌وبیش خواصی شبیه هم دارند عدس سرشار از پروتیین است و منبع پروتیینی ارزان‌قیمتی محسوب می‌شود. همچنین حاوی اسیدهای آمینه‌ای مانند ایزولیوسین و لیزین است. عدس ریزمغذی‌هایی مانند انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی نیز دارد بیشتر در کشورهای آسیایی، به‌ویژه هند، از عدس استفاده می‌شود. هند بیشترین تعداد افراد گیاه‌خوار را دارد و عدس به‌دلیل پروتیین فراوانش، جایگزین مناسبی برای گوشت است. بهترین روش مصرف عدس، زمانی است که جوانه زده، زیرا در این زمان حاوی مقدار زیادی اسیدهای آمینه متیونین و سیستیین است که برای تشکیل ماهیچه و قوای جسمانی‌مان بسیار مهم هستند. متیونین، اسید آمینه‌ای ضروری است که باید از طریق غذا وارد بدن شود، اما سیستیین، اسید آمینه‌ای غیرضروری است که طی فرایند سنتز در بدن تولید می‌شود. به اسیدهای آمینه‌ای که در بدن تولید نمی‌شوند و باید از خارج و با غذا خوردن به بدن وارد شوند، اسید آمینه‌های ضروری گفته می‌شود
از همان دوران شروع کشاورزی، عدس کشت می‌شده و از آن زمان تاکنون به بخشی از رژیم غذایی‌مان تبدیل شده است. از فواید عدس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد
اندام‌ها و ماهیچه‌های ما برای رشد و ترمیم به پروتئین نیاز دارند. عدس، به‌ویژه عدس جوانه‌زده، حاوی تمام اسید آمینه‌های ضروری است که بدن‌مان برای ساخت ماهیچه و عملکرد خوب بدن لازم دارد
در بررسی‌های محققان مشخص شده است که از میان تمام گروه‌های مختلف غذایی، حبوبات بیش از همه، حاوی فیبر رژیمی هستند. عدس، مانند لوبیا و نخود، متعلق به خانواده‌ی حبوبات است. فیبر رژیمی این مواد غذایی، مانند عدس به کنترل سطح قند خون کمک می‌کند. همچنین فیبر رژیمی سرعت جذب غذا به‌وسیله خون را کند می‌کند و سطح قند خون را ثابت نگه می‌دارد شاخص گلوکز عدس قرمز بسیار پایین است؛ همین عامل باعث شده است مصرف آن برای بیماران دیابتی کاملا بی خطر باشد. این ماده‌ی غذایی، همچنین، مملو از فیبر است و می‌تواند فرایند گوارش را تسریع کند. در نتیجه، با مصرف عدس قرمز می‌توانید از نوسانات قند خون پیشگیری کنید
ازآنجایی‌‌که عدس حاوی فیبر رژیمی فراوانی است، اگر به‌طور مرتب مصرف شود، باعث بهبود وضعیت گوارش می‌شود. همچنین حرکت روده را راحت می‌کند و درنتیجه از یبوست می‌کاهد
عدس، به‌دلیل اینکه حاوی مقدار ناچیزی چربی است، منبعی ایده‌آل از پروتئین است که می‌توان آن را بدون نگرانی از چربی‌های اضافی، مصرف و سلامت قلب را تأمین کرد. همچنین عدس حاوی منیزیم است که در بهبود ماهیچه‌های قلبی-عروقی مؤثر است و فشار خون را پایین می‌آورد
محققان متوجه شده‌اند که لکتین گیاهی، نوعی پروتئین گیاهی که در خوراکی‌هایی مانند عدس، گندم، بادام زمینی، نخود و سویا پیدا می‌شود، تأثیری عالی روی سلول‌های سرطانی دارند. در حقیقت لکتین با سمی کردن سلول‌های سرطانی، آنها را وارد مرحله خزان‌یاخته‌ای می‌کند. خزان‌یاخته‌ای به‌گونه‌ای از مرگ سلولی می‌گویند که طی فرایند مرگ برنامه‌ریزی‌شده سلول صورت می‌گیرد. این ویژگی لکتین باعث می‌شود که به‌طور بالقوه، مانع رشد سلول های سرطانی را بگیرد
عدس با وجود ۱۵ گرم فیبر در هر پیمانه می تواند برای بدن بسیار مفید باشد. عدس کالری اندکی دارد اما پروتیین و فیبر موجود در آن بالاست. همین امر باعث می شود فرد بعد از مصرف آن احساس سیری کند و در طول روز رغبت زیادی برای خوردن سایر مواد غذایی نداشته باشد. مصرف عدس می تواند به کنترل اشتها و هوس افراد برای خوردن شکر و کربوهیدرات های تصفیه شده کمک کند و سطح قند خون را متعادل سازد. مصرف عدس به جای گوشت می تواند چربی های اشباع را در رژیم غذایی کمتر نماید
تا مدت‌ها تصور بر این بوده است که ریزمغذی‌هایی مانند ویتامین‌ها و مواد معدنی روی عملکرد مغز اثری ندارند. اما تحقیقات بیشتر نشان داد، وجود ویتامین‌ها و مواد معدنی برای عملکرد مغز به یک اندازه مهم است. بنابر تحقیقی که محققان انجام دادند، ویتامین‌ها و مواد معدنی موجود در عدس برای بهبود عملکرد مغز بسیار مفیدند
عدس حاوی مقدار بسیار زیادی آهن است که برای تولید هموگلوبین کافی در بدن، ضروری است. با مصرف یک فنجان عدس (۲۰۰ گرم) در روز می‌توان ۳۶ درصد از آهن روزانه‌ی بدن را تامین کرد
با وجود اینکه عدس برای سلامت بدن مفید است و بهترین جایگزین برای گوشت قرمز، مرغ و ماهی محسوب می‌شود، اما مضراتی هم دارد
در تحقیقاتی انجام‌شده مشخص شد، برخی از مواد غذایی خانواده عدس، مانند سویا، کره بادام زمینی و لوبیاهای پخته و سرخ‌شده، حاوی مقدار فراوانی از ترکیبات اگزالات هستند. این ترکیبات باعث تولید سنگ کلیه می‌شوند. بنابراین افرادی که به سنگ کلیه مبتلا هستند باید از مصرف حبوبات و عدس پرهیز کنند
مصرف مقدار زیاد پروتیین هم عوارض جانبی دیگری به‌همراه دارد. بدن ما، به‌طور متوسط، در برابر هر کیلوگرم وزن، به ۰.۸ گرم پروتیین نیاز دارد. مصرف پروتیین بیشتر، کلیه را به کار و فعالیت بیشتر وا می‌دارد تا بتواند پروتئین اضافی را از بدن خارج کند. این وضعیت در طولانی‌مدت به عملکرد کلیه صدمه می‌زند و فرد را به بیماری‌های کلیوی مبتلا می‌کند
عدس به‌محض ورود به دستگاه گوارش، شروع به انجام عمل تخمیر می‌کند و به‌دنبال آن گاز تولید می‌شود. این گازها بسیار آزاردهنده خواهند بود. بنابراین اگر نمی‌توانید چنین وضعیتی را تحمل کنید، از مصرف بیش‌ازحد عدس پرهیز کنید
