فیبرومیالژیا سندرمی است که با درد منتشر و طولانی مدت در سیستم عضلانی-اسکلتی، که اندام فوقانی،تحتانی،کمر،شکم،قفسه سینه،گردن یا چانه را به مدت حد اقل ۳ ماه تظاهر می یابد و بهمراه احساس خستگی ، اختلال در خواب وبروز مشکلاتی در سطح توجه ،استدلال و حافظه مشخص میشود. این بیماری به عنوان یک بیماری روماتیک، درگیر کننده بافت نرم و عضلانی و فاشیایی بدن، شناخته میشود. علائم این بیماری ممکن است با آرتریت، التهاب مفاصل، اشتباه گرفته شود. با این وجود، برخلاف آرتریت این بیماری باعث ایجاد التهاب و آسیب در مفاصل یا بافت عضلات نخواهد شد.
احساس درد در سرتاسر بدن، حساس شدن بدن نسبت به تماس فیزیکی، خستگی، اختلالات خواب نشانه‌های این بیماری عصبی هستند.
همچنین ممکن است پیش از شروع این دردها، یک موقعیت اضطراب آور را تجربه کرده باشید. فیبرومیالژیا باعث ایجاد درد‌های مشخصی در هر دو طرف بدن و بالا و پایین کمر میشود.زنان نسبت به مردان، بیشتر دچار فیبرومیالژیا می‌شوند. زنان در محدوده سنی ۲۰ تا ۵۰ سال بیشترین افراد مبتلا می‌باشند.
بر طبق یک نظریه، افراد دچار فیبرومیالژیا، دارای آستانه درد پایینی هستند. این کاهش آستانه درد، به دلیل افزایش حساسیت مغز نسبت به علامت‌های درد می‌باشد.محققان بر اساس این نظریه، بر این باورند که تحریک عصبی باعث تغییراتی در مغز افراد مبتلا به فیبرومیالژیا میشود. این تغییرات شنهمل افزایش غیر طبیعی در مقدار مواد شیمیایی در مغز (یا تغییراتی در انتقال دهنده‌های عصبی ) می‌باشد.به علاوه، گیرنده‌های درد در مغز، درد را به یاد می‌آورند و بسیار حساس می‌شوند و این خود دلیلی برای نشان دادن بیش از حد درد می‌باشد.
فیبرومیالژیا باعث یک بیماری دیگر نمی‌شود. اما به خاطر وجود درد و نخوابیدن، بر عملکرد شما در خانه و در محل کار اثر می‌گذارد.فیبرومیالژیا یک سندرم مزمن و شایع است که باعث ایجاد احساس درد در بدن و به هم ریختگی روانی میشود.بنابر گزارش سازمان بنیاد ملی آرتریت و بیماری‌های سیستم عضلانی، استخوانی و پوست، نزدیک به ۵ میلیون نفر از افراد بالغ دارای سن ۱۸ سال به بالا به فیبرومیالژیا مبتلا هستند و ۸۰ تا ۹۰ درصد این بیماران را نیز زنان تشکیل داده‌اند.
فیبرومیالژی باعث بروز درد سرتاسری در تمام بدن، احساس خستگی و سایر احساسات ناخوشایند در فرد میشود.
علائم این بیماری مشابه آرتریت بوده، اما این بیماری به جای هدف قرار دادن مفاصل، بافت‌های نرم بدن را درگیر می‌کند.
عامل ایجاد کننده این بیماری مشخص نبوده، اما عوامل مستعد کننده ابتلا به این بیماری شامل آسیب فیزیکی، داشتن پیش زمینه ژنتیکی و ابتلا به آرتریت روماتوئید و سایر اختلالات خود ایمنی، مانند لوپوس، می‌باشند.
این بیماری درمان قطعی ندارد اما ورزش، طب سوزنی و رفتار درمانی می‌تواند به کاهش علائم آن و بهبود کیفیت خواب شبانه بیماران، کمک کند.
علائم دیگری نیز ممکن است در صورت ابتلا به این بیماری مشاهده شوند. این علائم شامل موارد زیر است:
علائم ممکن است در هر دوره‌ای از زندگی فرد بروز پیدا کنند، اما اکثر موارد گزارش شده معمولاً مربوط به افراد نزدیک به ۴۵ سال می‌باشد.
از آنجا که مدیریت علائم بیماری در موارد فیبرومیالژی می‌تواند برای بیماران دشوار باشد، رسیدگی پزشکی از اهمیت قابل توجهی برخوردار خواهد بود. از آنجا که فیبرومیالژیا یک سندرم به حساب می‌آید، هر کدام از بیماران مبتلا به این بیماری ممکن است مجموعه‌ای از علائم را از خود نشان دهند. از همین رو، افراد مختلف ممکن است نیاز به برنامه‌های درمانی اختصاصی داشته باشند.
روشهای درمانی این بیماری ممکن است شامل موارد ذکر شده در زیر باشند:
افراد مبتلا به فیبرومیالژیا باید با پزشک خود در مورد تنظیم یک برنامه درمانی مناسب، که بتواند بهترین نتایج را در پیش داشته باشد، مشورت کنند.
عامل اصلی بروز فیبرومیالژی به درستی مشخص نیست. با این حال، شواهد موجود در زمینه روماتولوژی اینطور نشان می‌دهند که فیبرومیالژیا حاصل وجود مشکل در پردازش مرکزی درد در مغز بوده و ممکن است به دلیل افزایش حساسیت مغز نسبت به یک عامل محرک ایجاد شود.
عوامل مستعدکننده متعددی در ابتلای افراد به فیبرومیالژی نقش دارند:
تشخیص فیبرومیالژی، به دلیل علایم مشابهی که با سایر بیماری‌ها مانند کم‌کاری تیروئید دارد، ممکن است زمان‌بر باشد. این بیماری‌ها باید پیش از رسیدن به تشخیص قطعی با فیبرومیالژی تفریق داده شوند.هیچ روش آزمایشگاهی برای تشخیص این بیماری وجود ندارد و همین موضوع می‌تواند باعث تاخیر در تشخیص یا نادیده گرفتن این بیماری شود.
سه معیار توسط کالج روماتولوژی آمریکا، برای تشخیص فیبرومیالژی مشخص شده است:
در راستای کاهش و بهبود علائم فیبرومیالژیا نکات تغذیه‌ای مختلفی مطرح شده‌اند که شامل موارد زیر می‌باشند:
مواد غذایی پر انرژی که از قند پایین برخوردار باشند:
مواد غذایی مانند بادام، لوبیا، جو، آووکادو و توفو در عین حال که فاقد قند افزودنی می‌باشند، از فیبر بالایی برخوردار هستند. این مواد می‌توانند به افزایش انرژی روزانه شما کمک کرده و در کاهش علایم گرفتگی ناشی از فیبرومیالژی نیز موثر باشند.
پرهیز از مواد غذایی حاوی گلوتن:
بر اساس پژوهشی که در سال ۲۰۱۴ انجام شده است، افزایش حساسیت در پی مصرف گلوتن می‌تواند در بروز فیبرومیالژی نقش داشته باشد. این پژوهش نشان می‌دهد که حذف مواد غذایی حاوی گلوتن از برنامه غذایی می‌تواند در کاهش درد، حتی در بیمارانی که مبتلا به بیماری سلیاک نمی‌باشند، موثر باشد. این موضوع در رابطه با برنامه‌های غذایی که با هدف کاهش التهاب تنظیم شده‌اند نیز صدق می‌کند.
پرهیز از مصرف مواد قندی تخمیر شونده و پلی‌ال‌ها (FODMAP):
بر اساس پژوهشی که به تازگی انجام شده است، پیروی از یک برنامه غذایی حاوی مقادیر کم مواد FODMAP، می‌تواند به کاهش درد در افراد مبتلا به فیبرومیالژی کمک کند.
پرهیز از مصرف افزودنی‌ها و اکسایتوتوکسین‌ها:
عدم مصرف مواد افزودنی، مانند آسپارتام و مونوسدیم گلوتامات (MSG)، می‌تواند به شکل قابل توجهی در کاهش درد موثر باشد. همچنین با بازگشت مواد افزودنی به برنامه غذایی افرادی که مبتلا به فیبرومیالژی می‌باشند، علایم درد تشدید خواهد شد.
افزایش مصرف دانه‌ها
شواهد زیادی در مورد ارتباط مصرف دانه‌ها با کاهش علایم فیبرومیالژی وجود ندارد. اما دانه‌ها حاوی مواد معدنی و ریزمغذی هستند که در عملکرد سلول‌ها نقش دارند و مصرف آن ها می‌تواند برای افرادی که مبتلا به این بیماری هستند مفید باشد.
داشتن یک برنامه غذایی متعادل و وزن مناسب، در حفظ سلامتی از اهمیت بالایی برخوردار بوده و می‌تواند در بهبود کیفیت زندگی افراد نیز موثر باشد. مطالعات نشان می‌دهند کاهش وزن در افرادی که به شکل همزمان مبتلا به فیبرومیالژی و چاقی مفرط بوده‌اند، باعث کاهش علایم درد و بهبود کیفیت زندگی آن ها شده است.
در رابطه با شناخت آثار برنامه‌های غذایی بر فیبرومیالژی به پژوهش‌های بیشتری نیاز می‌باشد، اما اطمینان از مصرف مواد غذایی دارای محتوای قندی و گلوتن پایین، نقطه شروع مناسبی برای این امر خواهد بود. مشخصاً اعمال این تغییرات در برنامه غذایی، در روند درمان فیبرومیالژی ایجاد اخلال نخواهد کرد.
هنگام مطالعه در رابطه با فیبرومیالژی، ممکن است با عبارتی تحت عنوان نقاط حساس بدن برخورد کرده باشید.
نقاط حساس نواحی به خصوصی از بدن می‌باشند که گفته میشود بیشترین درد حاصل از ابتلا به فیبرومیالژی مربوط به آن ها خواهد بود. این نواحی شامل قسمت پشتی سر، ناحیه داخلی زانوها و ناحیه خارجی آرنج‌ها می‌باشند. نواحی گردن، شانه‌ها، قسمت‌های خارجی لگن و نقاط فوقانی قفسه سینه نیز می‌توانند دچار تشدید احساس درد شوند.
پزشکان در گذشته برای تشخیص فیبرومیالژی، از وارد آوردن فشار بر روی این نقاط استفاده می‌کردند؛ اما این روش دیگر به عنوان یک راهکار تشخیصی دقیق به حساب نمی‌آید. نقاط حساس دیگر کارایی خود را به عنوان معیارهای قابل اعتماد برای تشخیص فیبرومیالژی، از دست داده‌اند.انجام تزریقات در این نواحی توصیه نمی‌شود. امروزه اعتقاد بر این است که درد در افراد مختلف، به جای نواحی و نقاط به خصوص در بدن، ممکن است در نواحی متفاوت ایجاد شود. از همین رو در حال حاضر تشخیص ابتلا به فیبرومیالژی بر اساس ارزیابی شدت درد و ماهیت آن انجام میشود.
در حال حاضر هیچ درمان قطعی برای فیبرومیالژیا وجود ندارد، اما در طی سال های اخیر پیشرفت‌های قابل توجهی در زمینه راهکار‌های درمانی و معیارهای تشخیصی دقیق‌تر، به دست آمده است.در صورتیکه بیماران به شکل منظم از برنامه‌های درمانی خود پیروی کنند، بهبود وضعیت و کاهش علایم بیماری دور از دسترس نخواهد بود.
مهمترین هدف در درمان فیبرومیالژیا کاهش درد و از سوی دیگر بهبود خواب و عملکرد بیمار است. پیشنهادهای درمانی موثری برای فیبرومیالژیا توسط سازمانهای مختلف با الویتهای متفاوت ارائه شده است، اما درمان این بیماری عموماً شامل موارد زیر است:
از آن جا که نمی توانیم تغییر واقعی درد بیمار را اندازه گیری کنیم، میزان تاثیر واقعی داروها در کاهش درد ناشی از فیبرومیالژیا، تخمینی است و اثر بخشی روشهای درمانی با کاهش احساس درد بیماران و بهبود عملکرد آنها در فعالیتهای روزانه سنجیده میشود.برخی منابع روشهایی نظیر سوزن درمانی را نیز موثر دانسته‌اند.
شما عزیزان برای کسب اطلاعاتی در خصوص علائم فیبرومیالژیا بهتر است به پزشک متخصص مغز و اعصاب یا روانپزشک مراجعه کنید.
