اولین قدم درمانی برای دیابت نوع 2، رعایت رژیم غذایی، کاهش وزن و فعالیت‌های ورزشی است. گاهی وقت‌ها این اقدام‌ها نمی‌تواند بیماری را کنترل کند و نیاز به مصرف دارو پیدا میشود
آیا قرص های خوراکی می تواند به درمان دیابت کمک کند
فقط مبتلایان به دیابت نوع 2 می‌توانند از داروهای خوراکی استفاده کنند. بهترین عملکرد این قرص‌ها زمانی است که همراه با رژیم غذایی و فعالیت‌های ورزشی مورد استفاده قرار گیرد. در این حالت هر سه نوع درمان هم‌زمان در کاهش قند خون تاثیر دارد و در نتیجه قند شما بهتر کاهش می‌یابد اگر دیابت شما بیش از 10 سال ادامه داشته است و یا در گذشته برای کنترل آن به بیش از 20 واحد انسولین نیاز داشته‌اید احتمال موفقیت درمان با قرص‌ها اندک است از سوی دیگر اگر به تازگی به دیابت مبتلا شده و یا به مقدار کمی انسولین برای کنترل آن نیاز داشته‌اید احتمال موفقیت درمان با قرص بسیار زیاد است گاهی وقت‌ها پس از گذشت چند ماه یا سال از آغاز درمان با قرص، پاسخ به قرص از بین می‌رود و قند خون برای بار دیگر افزایش می‌یابد. این به معنای بدتر شدن بیماری شما نیست، علت این پدیده مشخص نیست. در این حالت ترکیبی از قرص و تزریق انسولین موفقیت‌آمیز خواهد بود حتی اگر بیماری شما به قرص جواب بدهد و قندتان کنترل شود، ممکن است در بعضی وقت‌ها مانند زمان عفونت‌ها یا عمل جراحی به انسولین نیازمند شوید همچنین هر زمان تصمیم به حاملگی گرفتید باید قرص‌ها را قطع کنید و دیابت خود را با رژیم غذایی و ورزش کنترل کنید، در غیر این‌صورت باید از انسولین استفاده کنید. بی‌خطر بودن استفاده از قرص‌ها در حاملگی اثبات نشده است
داروهای ضد دیابت، داروهایی هستند که برای پایین آوردن گلوکز خون در بیماری دیابت استفاده می‌شوند. به جز انسولین، اگزناتید، لیراگلوتاید، سماگلوتاید، پرالینتاید همه این داروها خوراکی هستند و بنابراین با اسامی داروهای هایپوگلایسمیک خوراکی یا ضدهایپرگلایسمی خوراکی نیز نامیده می‌شوند. تفاوت‌های اساسی بین داروهای ضد دیابت وجود دارد و انتخاب هر یک بر اساس ماهیت و مرحله بیماری است.
یکی از شایع ترین پرسش های دیابتی ها، پرسش درباره انواع داروهای ضددیابت است. بیشتر دیابتی ها دوست دارند بدانند کدام دارو جدیدتر است و کدام دارو کم عارضه تر است منظور از قرص های جدید ضددیابت، داروهای نسل جدیدند که در حال حاضر در بازار (در ایران و خارج از ایران) وجود دارند. البته بدیهی است که انتخاب نوع دارو به عهده پزشک معالج شما است و این اطلاعات صرفا جهت بالا بردن سطح آگاهی عمومی شما در این زمینه است قرص های ضددیابت صرفا به منظور کنترل قند خون در دیابت نوع 2 مصرف می شوند. درمان دیابت نوع 2 در درجه اول، اصلاح شیوه زندگی است؛ چون دیابت نوع 2، اساسا یک بیماری وابسته به شیوه زندگی است اگر اصلاح شیوه زندگی، مقدور یا موثر نباشدآن گاه باید از داروهای خوراکی ضد دیابت استفاده نمود و اگر این داروها هم نتوانند قندخون را کنترل کنند و یا دیابت نوع 2، با عوارض همراه شود آن گاه ناچار هستیم به جای قرص از انسولین استفاده کنیم
بیمارانی موفق هستند که از همان ابتدا با اصلاح شیوه زندگی خود از حداقل دارو استفاده کنند و خود را وابسته به داروها نکنند. کنترل وزن، الگوی تغذیه صحیح، تحرک جسمانی، ورزش، ترک سیگار، کنترل فشار خون و ترک عادات و رفتارهای پرخطر، می تواند ما را از داروهای ضد دیابت نوع 2، بی نیاز کند قرص‌های ضد دیابت، بدون استثنا دارای عوارض جانبی هستند.
مکانیسم اثر این داروها از طریق تحریک سلول های بتا و ترشح انسولین است. دارو باید قبل از غذا مصرف شود. دو عارضه مهم دارو، یکی افت قند خون(هیپوگلیسمی) و دیگری اضافه وزن است. بعد از چند سال، دارو بی اثر خواهد شد و سلول های بتا دیگر به دارو جواب نمی دهند. برای چاق ها، داروی مناسبی نیست. به صورت قرص های پنج میلی گرم در ایران ساخته شده است
متفورمین، افت قند خون(هیپوگلیسمی) نمی دهد و چاق نمی کند و حتی برعکس، لاغر هم می کند تهوع، اسهال، سوءهاضمه از عوارض نسبتا متداول و اسیدوز لاکتیک از عوارض نادر ولی مهلک این دارو محسوب می شود. علت جمع آوری متفورمین و فن فورمین در چند دهه قبل، همین عارضه اسیدوز لاکتیک بود. این عارضه امروزه خیلی به ندرت ممکن است دیده شود. مصرف دارو بعد از مصرف غذا است. انواع آهسته و معمولی آن، به اسامی تجارتی مختلف و با قدرت مختلف وجود دارد. در ایران هم به صورت قرص های 500 و 1000 میلی گرمی و با نام‌های تجاری گوناگون، ساخت کارخانجات داخلی و وارداتی هم اکنون موجود است. متفورمین فعلا داروی خط اول درمان در دیابت نوع 2 محسوب می شود
مکانیسم اثر دارو، از طریق کاهش تولید گلوگز در کبد، کاهش مقاومت به انسولین و افزایش سوخت گلوکز در بافت های محیطی است. یکی از نکات جالب در ارتباط با متفورمین، کاربرد آن در سایر بیماری ها است مانند تخمدان پلی کیستیک، القای تخمک گذاری، چاقی و حتی بعضی سرطان ها که هیچ کدام به طور قطع و یقین به اثبات نرسیده و تنها در دیابت نوع 2، این دارو همچنان یکه تاز است
قرص هاي ضد ديابت در5 دسته طبقه‌بندي مي‌شوند. بعضي از انواع آن ها شامل گلي بن گلاميد، متفورمين، آكاربوز، پيوگليتازون، رپاگلينيد مي باشند هريك از داروهاي پايين آورنده قندخون به يكي از دسته‌هاي دارويي تعلق دارند. بهتر است بيمار نام قرص‌هاي مصرفي خود را بداند و عوارض جانبي آن ها را بشناسدمصرف قرص به هيچ عنوان جاي پرهیز غذايي را نمي‌گيرد و با وجود مصرف قرص، همچنان رعايت داشتن برنامه غذايي مناسب و ورزش منظم لازم است
اين قرص كه امروزه از پرمصرف‌ترين داروهاي پايين‌آورنده قندخون است به گروه سولفونيل اوره‌ها تعلق دارد. مصرف اين دارو سبب افزايش ترشح انسولين از لوزالمعده و ورود آن به جريان خون مي‌شود. اين واقعه باعث كاهش قندخون مي گردد، بنابراين هنگامي مي توان از اين دارو استفاده نمود كه هنوز بدن قادر باشد انسولين بسازد و سلول هاي بدن بتوانند به آن پاسخ دهند. بنابراين اين دارو در بيماران ديابتي نوع1 اثري ندارد. لازم به ذكر است كه قرص هاي ضد ديابت، نمي‌توانند ديابت را ريشه کن کنند. اين قرص ها براي كمك به‌كار لوزالمعده و پايين آوردن قندخون تجويز مي‌شوند. قرص هاي ضد ديابت مثل هر داروي ديگري مي توانند عوارض جانبي داشته باشند. مثلابعضي مواقع با شروع مصرف گلي‌بن‌گلاميد، ممكن است دچار حالت تهوع شويد. معمولا اين حالت چند روز بعد از ادامه مصرف قرص از بين مي‌رود. همچنين کسي که اين دارو را مصرف کرده باشد درصورت به تاخير انداختن و يا حذف يك وعده غذايي، ممكن است با كاهش شديد قندخون مواجه شود. برای پرهيز از وقوع چنين رخدادی، روزانه سه وعده غذايی اصلی و سه ميان وعده کوچک مصرف نماييد و در صورت تکرار افت قندخون پزشکتان را در جريان قرار دهيد. براي عملكرد بهتر اين دارو، بايد آن را حدود نيم ساعت قبل از صرف غذا ميل کنيد. گلي‌بن‌گلاميد به صورت قرص هاي 5 ميلي گرمي موجود است كه معمولاً يك الي دو بار در روز تجويز مي شود
اين دارو باعث به تاخير افتادن هضم كربوهيدرات ها وبه دنبال آن تاخير جذب گلوكز از روده مي شود و در نتيجه قند به آهستگي وارد جريان خون می شود و از افزايش ناگهاني قندخون جلوگيري به عمل می آيد. كربوهيدرات‌هاي تجزيه نشده در روده توسط باكتري هاي روده‌اي تجزيه مي‌شوند و اين رخداد مي تواند به بروز دل درد، نفخ و اسهال منجر شود. اين دارو بايد در ابتداي غذاخوردن ميل شود. آكاربوز قرص هاي 50 و100 ميلي گرمي دارد و بايد به صورت نصف قرص 50 ميلي گرمي در ابتداي هر وعده غذايي شروع شود تا عوارض گوارشي آن به حداقل برسد، معمولا عوارض گوارشي با ادامه درمان كاهش مي يابند. حداکثر مقدار مجاز اين دارو 3 قرص 100 ميلي گرمي در روز است
اين دارو به تنهايي يا در تركيب با داروهاي ديگر براي درمان بيماران ديابتي نوع2، به کار مي رود. پيوگليتازون با کاهش مقاومت بدن به انسولين سطح قندخون را پايين مي آورد. مصرف پيوگليتازون در بيماران مبتلا به نارسايي قلبي، كليوي، كبدي و بيماران مبتلا به ورم اندام ها با احتياط صورت مي گيرد. همچنين در دوران بارداري و شيردهي مصرف اين دارو توصيه نمي شود. اين دارو مي تواند اثر قرص هاي خوراكي ضد بارداري را كاهش دهد. پيوگليتازون به شکل قرص هاي 15 و 30 و 45 گرمي در داروخانه ها موجود است و حداکثر مقدار مجاز آن 45 ميلي گرم در روز است. در صورت مشاهده هر يك از علايم زير مصرف دارو را قطع كرده و با پزشك خود تماس بگيريد عفونت تنفسي- سردرد- درد عضلاني- زخم گلو- دندان درد-افزايش وزن- تورم پاها- خستگي بيش از حد
اين دارو در درمان ديابت نوع 2 با تحريك لوزالمعده به ترشح انسولين ، به تنظيم قند خون كمك مي كند. براي افزايش تاثير رپاگلينيد، حداكثر تا نيم ساعت قبل از خوردن غذا بايد دارو را مصرف نمود. در بيماران مبتلا به مشكلات كبدي، كليوي، دوران بارداري و دوران شيردهي مصرف اين دارو ممكن است ممنوع باشد. رپاگلينيد به صورت قرص هاي 5/0 ، 1 و 2 ميلي گرمي در داروخانه ها موجود است و حداکثر مقدار مجاز مصرف آن 16 ميلي گرم در روز است
