ارتباط کم خونی و دیابت
تولید ناکافی انسولین (به صورت مطلق و یا نسبت به نیازهای بدن) یا عدم توانایی سلول های بدن برای استفاده صحیح و کارآمد از انسولین، منجر به افزایش قند خون و دیابت میگردد. دیابت یکی از بیماری های شایع است که باعث کم خونی افراد می شود، از سوی دیگر کم خونی از شایع ترین یافته های آزمایشگاهی در بیماران دیابتی است. در ادامه مقاله به ارتباط کم خونی و دیابت را بررسی خواهیم کرد.
بیماری دیابت عمدتاً بر سلول های بافت عضلانی و چربی تاثیر میگ ذارد و منجر به عارضه موسوم به "مقاومت به انسولین" می گردد. این مشکل اساسی در دیابت نوع 2 است. اما فقدان مطلق انسولین، بدلیل پاسخ سیستم ایمنی بدن علیه سلول هایی که انسولین تولید می کند مکانیسم اصلی در دیابت نوع 1 است، که معمولاً پیامد روند تخریب سلول های بتا (تولید کننده انسولین) در لوزالمعده است. به همین دلیل سطح قند خون بالا می رود. سطح بالای قند خون در دراز مدت به اندام های متفاوتی از بدن آسیب زده و منجر به ناتوانی های متعدد در بدن می گردد. با توجه به افزایش شیوع دیابت در جوامع مختلف هم اکنون مدیریت این بیماری و عوارض ناشی از آن در اولویت می باشد، دیابت از شایع ترین بیماری های متابولیک بوده و جزو شایع ترین علل درگیری کلیوی محسوب می شود. دیابت یکی از بیماری های شایع است که باعث کم خونی در افراد می شود، از سوی دیگر کم خونی از شایع ترین یافته های آزمایشگاهی در بیماران دیابتی است. کم خونی به وضعیتی اطلاق می گردد که در آن تعداد یا اندازه گلبول های قرمز و یا مقدار هموگلوبین موجود در خون کاهش یافته و تبادل اکسیژن و دی اکسید کربن بین خون و سلول ها دچار اختلال می شود. از علل ایجاد کننده کم خونی میتوان کمبودهای تغذیه ای، خونریزی، ناهنجاری های ژنتیکی، بیماری های مزمن (سلیاک) و یا مسمویت های دارویی را نام برد. منظور از کم خونی های تغذیه ای کم خونی هایی است که در اثر دریافت ناکافی مواد مغذی ایجاد میشوند. از مهم ترین مواد مغذی جهت خون سازی که کمبود آنها موجب بروز کم خونی میشود میتوان به آهن، ویتامین ب 12، ویتامین ب 6 و اسید فولیک اشاره کرد. فقر آهن یکی از شایع ترین اختلالات تغذیه ای در کشورهای در حال توسعه میباشد.
فشار خون بالا و قند خون بالا از طریق آسیبی که به کلیه وارد می نمایند باعث کم خونی می گردند. عوامل ایجاد کننده کم خونی در بیماران دیابتی متعدد است. صدمه به سلول ها و عروق کلیوی (نفروپاتی)، درگیری اعصاب خودکار (نوروپاتی) در افراد دیابتی که باعث اختلال عصب دهی سمپاتیک به کلیه می شود، کاهش سنتز و آزادسازی اریتروپویتین (هومون محرک خون ساز)، نارسایی قلبی، التهاب منتشر، بیماری سلیاک، جراحی های چاقی، فقر آهن، عدم تغذیه مناسب و یا تداخل گر های جذب مناسب مواد غذایی و فاکتورهایی مانند استفاده از برخی از داروها (تیازولیدون ها، فیبرات ها و متفورمین) از علل کم خونی در این بیماران می باشد.
بیماران دیابتی در مقایسه با بیماران غیر دیابتی درجه های بیشتری از شیوع و شدت کم خونی را در هر میزانی از عملکرد کلیوی دارا هستند. درجه های مختلف درگیری کلیوی و آلبومینوری از بزرگ ترین عوامل خطرساز در ایجاد کم خونی در بیماران دیابتی به شمار می آید. از آنجایی که کلیه ها یکی از اعضای محرک خون ساز هستند، در هنگام ابتلای فرد به دیابت به دلیل بالا رفتن اوره خون و دفع پروتئین دچار نارسایی میشوند و هورمون محرک خون ساز تولید نمی کنند. در افراد دیابتی مبتلا به نارسایی کلیه علاوه بر کمبود آهن، کمبود ویتامین ب 12 وفولات مشاهده میشود.با بالا رفتن اوره خون و دفع پروتئین، فرد دچار بیحالی ، بی اشتهایی ، ورم صورت و اندام ها، کبودی و خارش بدن، تنگی نفس و بی حسی دست، پا و صورت میشود. کم خونی باعث عوارض سوء در بیماران دیابتی مانند تسریع اختلال کلیوی، ایجاد و پیشرفت رتینوپاتی (درگیری شبکیه چشم) و عوارض قلبی-عروقی و کاهش طول عمر بیماران می شود.شناخت زودرس و اصلاح کم خونی دربیماران دیابتی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
اگر به دیابت مبتلا هستید باید به صورت منظم آزمایش خون انجام دهید تا وجود احتمالی کم خونی را بررسی نمایند. در افراد مبتلا به دیابت احتمال کم خونی بسیار رایج است. اگر کم خونی به موقع در شما تشخیص داده شود، بهتر می توانید شرایط را کنترل کنید.
