نقش تغذیه در درمان دیابت نوع ۱
دیابت نوع ۱ یک بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به سلول‌های بتای پانکراس حمله کرده و تولید انسولین را متوقف می‌کند. برخلاف دیابت نوع ۲ که با تغییر سبک زندگی می‌توان آن را کنترل یا حتی معکوس کرد، دیابت نوع ۱ نیازمند تزریق روزانه انسولین است. با این حال، تغذیه نقش اساسی در مدیریت و بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ ایفا می‌کند. در این ویدئو، به نقش تغذیه در درمان دیابت نوع ۱ و بهترین راهکارهای تغذیه‌ای توسط خانم دکتر گلبن سهراب متخصص تغذیه می‌پردازیم.
چرا تغذیه در دیابت نوع ۱ اهمیت دارد؟
گرچه انسولین درمان اصلی دیابت نوع ۱ است، اما مصرف صحیح مواد غذایی می‌تواند از نوسانات شدید قند خون جلوگیری کند. افراد دیابتی با انتخاب هوشمندانه غذاها و تنظیم مقدار مصرف کربوهیدرات‌ها، می‌توانند میزان انسولین مورد نیاز را کاهش داده و خطر عوارض دیابت را کاهش دهند.
اهداف تغذیه‌ای در دیابت نوع ۱
اصل طلایی: شمارش کربوهیدرات‌ها
مهم‌ترین اصل در تغذیه افراد مبتلا به دیابت نوع ۱، شمارش دقیق کربوهیدرات‌ها است. کربوهیدرات‌ها بیشترین تأثیر را بر سطح گلوکز خون دارند، بنابراین باید میزان آن‌ها با دوز انسولین تزریقی هماهنگ باشد. امروزه روش‌های متعددی برای شمارش کربوهیدرات‌ها وجود دارد که توسط متخصص تغذیه آموزش داده می‌شود.
منابع سالم کربوهیدرات برای دیابتی‌ها
مصرف کربوهیدرات‌های ساده مانند شیرینی‌ها، نوشابه‌ها و نان سفید باید محدود شود؛ زیرا باعث افزایش سریع قند خون می‌شوند.
وعده‌های غذایی منظم و متعادل
یکی از اصول مهم در تغذیه دیابت نوع ۱، تنظیم وعده‌های غذایی منظم در طول روز است. خوردن غذا در فواصل منظم باعث می‌شود انسولین تزریق‌شده بهتر اثر کند و از افت قند خون جلوگیری شود.
الگوی پیشنهادی:
انتخاب چربی‌های سالم
افراد دیابتی باید چربی‌های اشباع و ترانس را کاهش داده و از چربی‌های مفید مانند:
استفاده کنند. این چربی‌ها نه‌تنها برای سلامت قلب مفیدند، بلکه جذب برخی ویتامین‌ها را بهبود می‌دهند.
نقش فیبر در کنترل قند خون
فیبر باعث کند شدن جذب قند در خون شده و از افزایش سریع گلوکز جلوگیری می‌کند. منابع خوب فیبر عبارتند از:
مصرف روزانه ۲۵ تا ۳۰ گرم فیبر برای بزرگسالان دیابتی توصیه می‌شود.
هیدراته ماندن بدن
آب برای عملکرد سلول‌ها ضروری است و به کنترل قند خون کمک می‌کند. افراد دیابتی باید روزانه بین ۸ تا ۱۰ لیوان آب بنوشند. نوشیدنی‌های شیرین مانند نوشابه، آبمیوه صنعتی و نوشیدنی‌های انرژی‌زا باید حذف یا بسیار محدود شوند.
مکمل‌ها و ویتامین‌ها
اگرچه رژیم غذایی متعادل بیشتر نیازهای تغذیه‌ای را تأمین می‌کند، اما برخی از بیماران دیابتی ممکن است به مکمل‌های زیر نیاز داشته باشند:
قبل از مصرف هر مکملی، مشورت با پزشک یا متخصص تغذیه ضروری است.
غذاهایی که باید با احتیاط مصرف شوند
این غذاها می‌توانند باعث افزایش ناگهانی قند خون شوند.
تغذیه در شرایط خاص: ورزش و بیماری
ورزش برای افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ مفید است، اما باید قبل و بعد از آن از میان‌وعده استفاده کنند تا از افت قند خون جلوگیری شود. همچنین در دوران بیماری یا استرس، نیاز به انسولین و تغذیه ممکن است تغییر کند، بنابراین باید تحت نظر پزشک و متخصص تغذیه باشد.
نقش روانشناسی تغذیه در دیابت نوع ۱
تغییرات تغذیه‌ای در دیابت نوع ۱ ممکن است باعث اضطراب یا خستگی روانی شود. بنابراین مشاوره با روان‌شناس یا متخصص رفتار غذایی می‌تواند به بیمار کمک کند تا رابطه‌ای سالم با غذا برقرار کرده و به رژیم خود پایبند بماند.
مشاوره با متخصص تغذیه دیابت
یکی از مهم‌ترین اقداماتی که افراد دیابتی باید انجام دهند، دریافت مشاوره تخصصی از یک متخصص تغذیه آشنا با دیابت نوع ۱ است. این مشاور می‌تواند برنامه‌ای شخصی‌سازی‌شده براساس سن، وزن، سطح فعالیت و میزان انسولین فرد طراحی کند.
جمع‌بندی
گرچه درمان اصلی دیابت نوع ۱ تزریق انسولین است، اما تغذیه صحیح مکملی حیاتی در کنترل بهتر قند خون و پیشگیری از عوارض دیابت است. با شمارش دقیق کربوهیدرات‌ها، انتخاب غذاهای سالم، مصرف منظم وعده‌های غذایی و آبرسانی کافی، افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ می‌توانند زندگی سالم و پویایی را تجربه کنند. مشورت با پزشک و متخصص تغذیه، رمز موفقیت در این مسیر است.
