عوارض قطع انسولین
انسولین یکی از اصلی‌ترین داروهایی است که برای کنترل قند خون در بیماران دیابتی، به‌ویژه مبتلایان به دیابت نوع ۱، تجویز می‌شود. این هورمون حیاتی وظیفه تنظیم سطح گلوکز در خون را بر عهده دارد و فقدان یا کاهش عملکرد آن می‌تواند عواقب جدی برای سلامت فرد به همراه داشته باشد. قطع ناگهانی انسولین بدون مشورت با پزشک می‌تواند منجر به بروز عوارض خطرناک، نارسایی اندام‌های حیاتی، و حتی مرگ شود. در این مقاله به بررسی عوارض قطع انسولین و همچنین تأثیر دیابت کنترل نشده بر اندام های مختلف بدن خواهیم پرداخت.
انسولین هورمونی است که توسط لوزالمعده (پانکراس) ترشح می‌شود و به سلول‌ها اجازه می‌دهد گلوکز (قند) را از خون جذب کرده و از آن به‌عنوان منبع انرژی استفاده کنند. در افراد مبتلا به دیابت نوع ۱، تولید انسولین به‌طور کامل متوقف می‌شود، و در دیابت نوع ۲ نیز عملکرد یا ترشح انسولین دچار اختلال می‌شود. بنابراین، تزریق انسولین یا مصرف داروهایی که حساسیت بدن به انسولین را افزایش می‌دهند، نقش مهمی در حفظ سلامت این بیماران دارد.
قطع مصرف انسولین، به‌ویژه به‌صورت ناگهانی و بدون جایگزین مناسب، می‌تواند موجب افزایش شدید قند خون (هایپرگلایسمی) شود و در نهایت فرد را دچار عوارض خطرناکی نظیر کتواسیدوز دیابتی، نارسایی کلیه، کما یا مرگ نماید.
یکی از رایج‌ترین و خطرناک‌ترین عوارض قطع انسولین است. در این حالت، به‌دلیل کمبود انسولین، بدن قادر به استفاده از گلوکز برای تولید انرژی نیست و به‌جای آن شروع به سوزاندن چربی‌ها می‌کند. این فرآیند منجر به تولید موادی به‌نام «کتون» می‌شود که تجمع زیاد آن‌ها در خون، باعث اسیدی شدن خون و ایجاد حالت تهوع، استفراغ، گیجی، بیهوشی و حتی مرگ می‌گردد.
بدون انسولین، گلوکز در خون تجمع پیدا می‌کند و سطح قند خون به‌طور خطرناکی افزایش می‌یابد. این وضعیت می‌تواند علائمی مانند تشنگی شدید، تکرر ادرار، خستگی و تاری دید ایجاد کند. در صورت ادامه‌دار بودن، این عارضه به اندام‌های بدن آسیب جدی وارد می‌کند.
در موارد شدید، قطع انسولین می‌تواند منجر به کاهش هوشیاری، افت فشار خون، کم‌آبی شدید بدن و در نهایت کمای دیابتی یا مرگ شود.
قند خون بالا در طولانی‌مدت به اعصاب بدن، به‌ویژه اعصاب دست و پا، آسیب می‌زند و باعث بی‌حسی، درد، گزگز یا ضعف عضلانی می‌شود.
دیابت زمانی خطرناک می‌شود که به‌درستی کنترل نشود. قند خون بالا در طولانی‌مدت می‌تواند به تقریباً تمام اعضای بدن آسیب برساند. در ادامه، به مهم‌ترین اندام‌هایی که تحت تأثیر دیابت کنترل‌نشده قرار می‌گیرند، اشاره می‌کنیم:
افراد دیابتی در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به بیماری‌های قلبی، سکته مغزی، و فشار خون بالا هستند. قند خون بالا باعث آسیب به رگ‌های خونی می‌شود و خطر گرفتگی عروق (آترواسکلروز) را افزایش می‌دهد. این موضوع می‌تواند به سکته قلبی یا مغزی منجر شود.
دیابت کنترل‌نشده یکی از دلایل اصلی نابینایی در بزرگسالان است. افزایش قند خون می‌تواند به عروق خونی شبکیه آسیب بزند و منجر به رتینوپاتی، آب‌مروارید یا گلوکوم شود. معاینه منظم چشم در بیماران دیابتی ضروری است.
مطالعات نشان داده‌اند که دیابت کنترل‌نشده با افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های شناختی مانند آلزایمر و کاهش حافظه در ارتباط است. افزایش مزمن قند خون باعث التهاب در سیستم عصبی و کاهش عملکرد مغز می‌شود.
قند خون بالا می‌تواند به رگ‌های ظریف داخل کلیه آسیب بزند و باعث کاهش عملکرد کلیه شود. در صورت پیشرفت، ممکن است بیمار به دیالیز یا پیوند کلیه نیاز پیدا کند. این عارضه یکی از شایع‌ترین دلایل نارسایی کلیه در دنیا است.
یکی از مشکلات رایج در بیماران دیابتی، زخم پای دیابتی و در موارد شدید، قطع عضو است. قند خون بالا باعث کاهش گردش خون و آسیب به اعصاب پاها می‌شود و بهبود زخم‌ها را بسیار کند می‌کند. مراقبت دقیق از پاها برای جلوگیری از این عارضه حیاتی است.
نوروپاتی محیطی دیابتی یکی از عوارض رایج و دردناک دیابت است. علائم آن شامل بی‌حسی، سوزش، درد تیرکشنده و ضعف عضلانی در دست‌ها و پاها می‌باشد. این آسیب می‌تواند توانایی حرکتی و کیفیت زندگی بیمار را به‌شدت کاهش دهد.
برخی بیماران ممکن است به‌دلیل احساس بهبودی، ترس از تزریق، یا مسائل مالی تصمیم به قطع انسولین بگیرند. با این حال، چنین اقدامی بدون نظارت پزشک می‌تواند پیامدهای غیرقابل‌جبرانی داشته باشد. حتی در دیابت نوع ۲، در برخی مراحل ممکن است بدن نیاز به تزریق انسولین پیدا کند و قطع آن باعث برگشت سریع علائم بیماری می‌شود.
اگر به هر دلیل به فکر تغییر روش درمانی هستید، حتماً با پزشک متخصص مشورت کنید. برخی جایگزین‌ها و توصیه‌ها شامل موارد زیر است:
قطع انسولین بدون مشورت با پزشک، یکی از پرخطرترین تصمیماتی است که یک بیمار دیابتی می‌تواند بگیرد. این اقدام می‌تواند منجر به بروز عوارض شدید و برگشت‌ناپذیر در قلب، کلیه، چشم، اعصاب و مغز شود. کنترل منظم قند خون، مصرف دقیق داروها، رعایت رژیم غذایی و انجام فعالیت بدنی منظم، چهار رکن اصلی در مدیریت دیابت هستند.همیشه به یاد داشته باشید که مشورت با پزشک و پایش منظم سطح قند خون، بهترین راه برای پیشگیری از عوارض خطرناک دیابت و حفظ کیفیت زندگی است.
