تفاوت بین دیابت نوع 1 و نوع 2

تفاوت بین دیابت نوع 1 و نوع 2

دیابت یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مزمن در جهان است که میلیون‌ها نفر را تحت تأثیر قرار داده است. این بیماری به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود: دیابت نوع 1 و دیابت نوع 2. در حالی‌که هر دو نوع منجر به افزایش قند خون می‌شوند، تفاوت‌های زیادی از نظر علت، نحوه درمان، گروه سنی مبتلا و شدت علائم بین آن‌ها وجود دارد. شناخت این تفاوت ‌ها برای مدیریت بهتر دیابت، پیشگیری از عوارض و انتخاب شیوه صحیح زندگی بسیار حیاتی است. در این ویدئو آموزشی توسط آقای دکتر علی جمشیدی فرد فوق تخصص غذذ و متابولیسم به بررسی تفاوت بین دیابت نوع 1 و نوع 2 می‌پردازیم.

دیابت چیست؟

دیابت یا دیابت ملیتوس (Diabetes Mellitus) اختلالی در متابولیسم بدن است که در آن بدن نمی‌تواند قند خون را به درستی کنترل کند. انسولین، هورمونی است که توسط پانکراس ترشح می‌شود و نقش مهمی در تنظیم سطح گلوکز در خون دارد. در افراد مبتلا به دیابت، عملکرد انسولین با مشکل مواجه می‌شود.

دیابت نوع 1 چیست؟

دیابت نوع 1 یک بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به سلول‌های بتا در پانکراس حمله کرده و آن‌ها را از بین می‌برد. این سلول‌ها مسئول تولید انسولین هستند. به همین دلیل، بدن این افراد به طور کامل یا تقریباً کامل توانایی تولید انسولین را از دست می‌دهد.

ویژگی‌های کلیدی دیابت نوع 1:

• شروع بیماری معمولاً در سنین کودکی یا نوجوانی است.
• بیماران نیاز قطعی به تزریق انسولین دارند.
• علت دقیق مشخص نیست، اما عوامل ژنتیکی و محیطی (مانند ویروس‌ها) نقش دارند.
• کاهش وزن ناگهانی، تشنگی مفرط و تکرر ادرار از علائم اولیه هستند.

دیابت نوع 2 چیست؟

دیابت نوع 2 شایع‌ترین نوع دیابت است که معمولاً در بزرگسالان ایجاد می‌شود. در این نوع، بدن یا مقاومت به انسولین دارد یا انسولین کافی تولید نمی‌کند. برخلاف نوع 1، در بسیاری از موارد می‌توان دیابت نوع 2 را با تغییر سبک زندگی و دارو کنترل کرد.

ویژگی‌های کلیدی دیابت نوع 2:

• اغلب در افراد بالای 40 سال دیده می‌شود، اما در حال حاضر در کودکان نیز دیده می‌شود.
• با رژیم غذایی، ورزش، داروهای خوراکی و در برخی موارد انسولین کنترل می‌شود.
• ارتباط نزدیکی با چاقی، بی‌تحرکی و سابقه خانوادگی دارد.
• اغلب بدون علامت یا با علائم خفیف شروع می‌شود.

مقایسه جدول‌وار دیابت نوع 1 و نوع 2

علائم مشترک دیابت نوع 1 و 2

برخی از علائم ممکن است در هر دو نوع دیابت دیده شوند، از جمله:

• تشنگی زیاد
• تکرر ادرار
• خستگی مزمن
• تاری دید
• کاهش وزن (در نوع 1 بیشتر رایج است)

تفاوت در تشخیص دیابت نوع 1 و نوع 2

هر دو نوع دیابت از طریق آزمایش قند خون (FBS، HbA1c و تست تحمل گلوکز) تشخیص داده می‌شوند. اما برای افتراق بین نوع 1 و 2، تست‌های خاص‌تری مانند آزمایش آنتی‌بادی‌های خودایمنی و تست C-Peptide نیز انجام می‌شود.

مدیریت دیابت نوع 1 و نوع 2

مدیریت دیابت نوع 1:

• تزریق روزانه انسولین (با قلم انسولین یا پمپ انسولین)
• کنترل دقیق قند خون با گلوکومتر یا CGM
• پیروی از رژیم غذایی مناسب
• فعالیت فیزیکی منظم
• آموزش خودمراقبتی

مدیریت دیابت نوع 2:

• تغییر سبک زندگی (رژیم غذایی سالم، ورزش منظم، کاهش وزن)
• مصرف داروهای خوراکی مانند متفورمین
• در موارد پیشرفته، تزریق انسولین
• پایش مرتب قند خون
• کنترل فشار خون و چربی خون

آیا امکان تبدیل دیابت نوع 1 به نوع 2 وجود دارد؟

خیر. دیابت نوع 1 و نوع 2 دو بیماری متفاوت هستند. اگرچه ممکن است فردی با دیابت نوع 1 به مرور زمان دچار اضافه وزن و مقاومت به انسولین شود، اما پایه بیماری تغییر نمی‌کند. به این حالت گاهی “double diabetes” گفته می‌شود.

آیا دیابت نوع 2 برگشت‌پذیر است؟

بر خلاف دیابت نوع 1 که درمان قطعی ندارد، در مواردی از دیابت نوع 2 (به‌ویژه در مراحل اولیه) با کاهش وزن و اصلاح سبک زندگی، سطح قند خون می‌تواند به حالت نرمال بازگردد. به این وضعیت "بهبود پایدار دیابت نوع 2" گفته می‌شود.

نقش ژنتیک در بروز دیابت نوع 1 و 2

• در دیابت نوع 1، عوامل ژنتیکی نقش دارند اما ارث‌پذیری آن کمتر از نوع 2 است.
• در دیابت نوع 2، سابقه خانوادگی یکی از مهم‌ترین عوامل خطر است.

توصیه‌های پیشگیرانه برای دیابت نوع 2

اگر در خانواده سابقه دیابت نوع 2 وجود دارد یا در معرض عوامل خطر هستید، رعایت نکات زیر بسیار مفید خواهد بود:

• حفظ وزن سالم
• تغذیه با شاخص گلیسمی پایین
• فعالیت بدنی منظم (حداقل 150 دقیقه در هفته)
• پرهیز از مصرف دخانیات و الکل
• چکاپ سالیانه قند خون

نتیجه‌گیری

تفاوت بین دیابت نوع 1 و دیابت نوع 2 فراتر از سن شروع و نوع درمان است. دیابت نوع 1 بیشتر جنبه خودایمنی دارد و وابسته به انسولین است، در حالی‌که دیابت نوع 2 اغلب به سبک زندگی مربوط می‌شود و قابل پیشگیری و کنترل است. شناخت این تفاوت‌ها به بیماران، خانواده‌ها و پزشکان کمک می‌کند تا اقدامات بهتری برای پیشگیری، مدیریت و درمان این بیماری انجام دهند. اگر شما یا یکی از عزیزانتان به دیابت مبتلا هستید، شناخت نوع دیابت و آگاهی از روش‌های درمانی موجود می‌تواند مسیر زندگی سالم‌تری را برایتان فراهم کند.

سؤالات متداول درباره تفاوت دیابت نوع 1 و 2

1. آیا دیابت نوع 1 خطرناک‌تر از نوع 2 است؟
هر دو نوع می‌توانند در صورت عدم کنترل، عوارض شدیدی ایجاد کنند. اما دیابت نوع 1 به دلیل وابستگی کامل به انسولین حساس‌تر است.

2. آیا دیابت نوع 2 می‌تواند به نوع 1 تبدیل شود؟
خیر. این دو نوع دیابت پایه‌های متفاوتی دارند و تبدیل‌پذیر نیستند.

3. آیا کودکان می‌توانند دیابت نوع 2 بگیرند؟
بله، در سال‌های اخیر به دلیل چاقی کودکان، دیابت نوع 2 در آن‌ها نیز گزارش شده است.