درمان دیابت به ویژه در افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ و برخی بیماران دیابت نوع ۲، نیازمند تزریق انسولین است.قلم انسولین (Insulin Pen) یکی از رایج‌ترین و ساده‌ترین ابزارهای تزریق انسولین در سال‌های اخیر است که استفاده از آن نسبت به سرنگ‌های سنتی راحت‌تر، دقیق‌تر و ایمن‌تر است. در این ویدئو آموزشی به بررسی انواع قلم انسولین نحوه تزریق آن و شرایط نگهداری آن توسط آقای دکتر مهریار خسروشاهی می‌پردازیم تا بیماران دیابتی بتوانند با اطلاعات کامل‌تری نسبت به درمان خود اقدام کنند.
قلم انسولین چیست؟
قلم انسولین وسیله‌ای استوانه‌ای شکل و قابل حمل است که برای تزریق دوز مشخصی از انسولین طراحی شده است. این ابزار ترکیبی از یک محفظه برای انسولین و یک مکانیزم تزریق دقیق بوده و اغلب با سوزن‌های نازک و کوتاه استفاده می‌شود. قلم انسولین به بیمار اجازه می‌دهد تا بدون نیاز به آماده‌سازی طولانی، انسولین را با سرعت و دقت بالا تزریق کند.
انواع قلم انسولین
قلم‌های انسولین را می‌توان به دو دسته کلی تقسیم کرد:
1. قلم انسولین یکبار مصرف (پیش‌پر شده)
این نوع قلم‌ها از قبل با انسولین پر شده‌اند و پس از اتمام دارو، دور انداخته می‌شوند. برای افرادی که به سادگی، حمل آسان و عدم نیاز به پر کردن مجدد اهمیت می‌دهند، گزینه‌ای مناسب است.
مزایا:
آماده به استفاده
بدون نیاز به پر کردن مجدد
بهداشتی‌تر
معایب:
هزینه بالاتر نسبت به قلم‌های قابل شارژ
تولید زباله بیشتر
2. قلم انسولین چندبار مصرف (قابل شارژ)
در این نوع قلم، کارتریج‌های انسولین جداگانه قرار می‌گیرند و پس از اتمام، کارتریج جایگزین می‌شود. بدنه قلم قابلیت استفاده طولانی مدت دارد.
مزایا:
مقرون به صرفه در بلندمدت
سازگار با انواع کارتریج‌ها
طراحی مقاوم‌تر
معایب:
نیاز به تعویض کارتریج
کمی پیچیده‌تر برای مبتدیان
نحوه تزریق با قلم انسولین
برای دستیابی به حداکثر اثربخشی انسولین و پیشگیری از عوارض جانبی، رعایت اصول تزریق بسیار مهم است. مراحل زیر برای تزریق صحیح توصیه می‌شود:
مرحله 1: آماده‌سازی قلم
بررسی تاریخ انقضا و شفاف بودن انسولین (در مورد انسولین شفاف مانند رگولار و لانتوس)
در صورت نیاز، چرخاندن آرام قلم برای ترکیب انسولین‌های معلق مانند انسولین NPH
مرحله 2: نصب سوزن
برداشتن درپوش قلم
اتصال سوزن یکبار مصرف به انتهای قلم (اغلب به صورت چرخشی)
برداشتن پوشش محافظ سوزن
مرحله 3: تنظیم دوز
با چرخاندن دکمه تنظیم، دوز تجویزی توسط پزشک را تنظیم کنید.
مرحله 4: تست انسولین (Air Shot)
1 تا 2 واحد تزریق کنید تا مطمئن شوید انسولین از سوزن خارج می‌شود.
این مرحله از انسداد جلوگیری کرده و تزریق را ایمن می‌کند.
مرحله 5: تزریق
پوست ناحیه مورد نظر (معمولاً شکم، ران یا بازو) را تمیز کرده و نیشگون بگیرید.
سوزن را با زاویه ۹۰ درجه وارد پوست کنید.
دکمه تزریق را کامل فشار دهید و چند ثانیه نگه دارید (معمولاً 5 تا 10 ثانیه)
سوزن را به آرامی خارج کنید.
مرحله 6: دور انداختن سوزن
سوزن استفاده شده را در ظرف مقاوم مخصوص (مثل جعبه ایمنی) بیندازید.
محل‌های مناسب برای تزریق انسولین
برای جذب بهتر و کاهش درد، باید محل‌های تزریق به صورت چرخشی استفاده شوند. متداول‌ترین نواحی شامل:
شکم (جذب سریع‌تر)
ران‌ها (جذب آهسته‌تر)
بازوها (جذب متوسط)
باسن (کمتر رایج)
نکته مهم:هر بار محل تزریق را حداقل ۲-۳ سانتی‌متر از محل قبلی فاصله دهید تا از بروز لیپودیستروفی (تغییر در بافت چربی) جلوگیری شود.
شرایط نگهداری قلم انسولین
رعایت شرایط نگهداری مناسب برای حفظ اثربخشی انسولین بسیار ضروری است. موارد زیر باید مورد توجه قرار گیرند:
قبل از استفاده:
انسولین باید در یخچال با دمای ۲ تا ۸ درجه سانتی‌گراد نگهداری شود.
از یخ‌زدگی انسولین جلوگیری شود (هرگز آن را در فریزر قرار ندهید).
پس از باز شدن:
پس از شروع مصرف، قلم انسولین معمولاً می‌تواند تا ۲۸ روز در دمای اتاق (۱۵ تا ۳۰ درجه سانتی‌گراد) نگهداری شود.
از قرار دادن قلم در معرض نور مستقیم خورشید یا گرما خودداری کنید.
پس از هر بار استفاده، درپوش قلم را ببندید.
در هنگام سفر:
برای حمل انسولین در سفر، استفاده از کیف‌های خنک‌کننده یا ژل‌های یخ توصیه می‌شود.
در هواپیما، انسولین را در کیف دستی (نه در چمدان قسمت بار) حمل کنید تا از یخ‌زدگی احتمالی جلوگیری شود.
نکات مهم درباره استفاده از قلم انسولین
همیشه از سوزن‌های یکبار مصرف استفاده کنید.
سوزن را پس از هر تزریق تعویض نمایید تا از آلودگی و درد جلوگیری شود.
در صورت مشاهده انسولین تغییر رنگ داده یا کدر شده، از آن استفاده نکنید.
با پزشک یا پرستار آموزش‌دیده مشورت کنید تا تکنیک تزریق شما بررسی و اصلاح شود.
نگهداری و دور ریختن سوزن‌ها و قلم‌های مصرف شده باید به صورت ایمن و طبق دستورالعمل‌های محلی انجام شود.
جمع‌بندی
قلم انسولین به عنوان یک ابزار مدرن و کارآمد برای تزریق انسولین، نقش مهمی در کنترل قند خون افراد دیابتی دارد. آشنایی با انواع قلم انسولین، شیوه صحیح استفاده و رعایت نکات نگهداری، می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی بیماران و جلوگیری از عوارض ناشی از دیابت کمک کند. اگر شما یا یکی از عزیزانتان از قلم انسولین استفاده می‌کنید، حتماً با پزشک معالج خود در مورد برند، دوز و نوع انسولین مناسب مشورت کرده و آموزش‌های لازم را دریافت نمایید.
