کمبود دارو مشکل دیروز و امروز نیست، هر از چند گاهی قرعه آن به‌نام یکی از انواع بیماری‌ها می‌افتد و مبتلایان به آن بیماری را سرگردان داروخانه‌ها در خیابان‌های شهر می‌کند. یکی از بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 برای کنترل قند خون از داروی تزریقی «ویکتوزا» استفاده می‌کند، اما چند ماهی میشود که این دارو در داروخانه‌ها موجود نیست. او می‌گوید: «حدود یک سال از داروی تزریقی ویکتوزا استفاده می‌کردم که برایم داروی خوبی بود. من همیشه ماه به ماه داروی خودم را از داروخانه می‌گرفتم اما طی دو ماه اخیر کمیاب شده طوری‌که اگر به هر داروخانه‌ای بروید به شما می‌گویند موجود نیست.»
پیگیری خبرنگار یکی از خبرگزاری ها از اطلاعات دارویی ۱۹۰ وزارت بهداشت حرف‌های او را تایید می‌کند. کارشناس این سامانه در پاسخ به این پرسش که داروی «ویکتوزا» را درکدام داروخانه میشود تهیه کرد فقط یک جمله می‌گوید: «ویکتوزا هنوز موجودی نشده است.» وقتی از او سراغ نوع ایرانی دارو، یعنی «ملیتاید» گرفته میشود پاسخ مانند دفعه قبل کوتاه و روشن است: «آن که اصلاً موجود نیست.»
حالا یکی از دلایل کمبود این دارو و برخی موارد دیگر تعلق نگرفتن ارز دولتی به داروها عنوان میشود، فرد دیابتی می‌گوید: «با نمایندگی شرکت تولید کننده ویکتوزا تماس گرفتم آنها می‌گویند که دیگر به این دارو ارز تعلق نمی‌گیرد.»
درحالی‌که مدتی قبل بهرام دارایی، رئیس سازمان غذا و دارو در واکنش به انتشار برخی اخبار مبنی بر حذف ارز دولتی دارو که سبب کمبود و گرانی داروها شده است،اظهار کرد: «سیاست دولت و وزارت بهداشت، ادامه پرداخت ارز ترجیحی به دارو و تجهیزات پزشکی مخصوصاً برای بیماران خاص و صعب‌العلاج و مزمن است.»
با این وجود همچنان برخی معتقدند تغییرات قیمت ارز و البته تحریم‌ها سبب کمبود این داروها شده است. اسدالله‌پور به خبرنگار می‌گوید: «متاسفانه بیماری دیابت جزو بیماران خاص نیست و همین باعث شده داروهای مورد نیاز بیماران دیابتی مثل سایر داروها تلقی شود و واردات آنها به ویژه در شرایط تحریم با مشکلاتی مواجه شود طوری‌که حتی گاهی هم وارد نمی‌شوند. ورود داروها هم دست سازمان غذا و دارو و زیر نظر وزارت بهداشت است، اما به دو علت، یعنی تغییرات قیمت دلار و مسئله تحریم‌ها گاهی این داروها کم وارد میشود یا اینکه اگر وارد شود با قیمت‌های بسیار بالا در بازار به فروش می‌رسند.»
او ادامه می‌دهد: «همچنین درخصوص نمونه ایرانی داروهای خارجی هم باید گفت به دلیل اینکه مواد اولیه این داروها خارجی و وارداتی هستند حالا با کمبود مواجه شده‌اند. داروهایی که تمام مواد آنها در داخل کشور موجود است با کمبودی همراه نیستند اما آن‌هایی که مبنای مواد اولیه‌شان خارجی است، گاهی دچار مشکل می‌شوند.»
حالا مدتی است بیماران نیازمند به این دارو فقط همین پاسخ را از داروخانه‌ها می‌شنوند، «موجود نیست». نسخه‌های آنها از این داروخانه به آن داروخانه پس زده میشود طوری‌که مجبور می‌شوند مانند بسیاری از موارد مشابه به روش‌های غیررسمی تهیه دارو دل ببندند، اما همیشه روش غیررسمی معنی سر زدن به خیابان ناصر خسرو را ندارد، گاهی داروخانه‌ها علیرغم اینکه موجودی یک دارو را صفر اعلام می‌کنند آن را در انبارهای‌شان دارند با این تفاوت که قیمت فروش آنها چند برابرِ نرخ مصوب میشود.
یکی از بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 مدعی شده که توانسته بعد از دو ماه داروی «ویکتوزا» را در یک داروخانه به چندین برابر قیمت خریداری کند: «چرا با جان بیماران بازی میشود، من با اطلاعات دارویی ۱۹۰ تماس گرفتم و آنها گفتند موجودی این دارو در داروخانه‌ها صفر است. اما حالا برخی داروخانه‌ها به‌طور پنهانی این دارو را با قیمت آزاد می‌فروشند، من امروز به سختی توانستم هر قلم ویکتوزا را به قیمت یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان از یک داروخانه خریداری کنم، درحالی اواسط مهرماه سه قلم داروی ویکتوزا را از داروخانه خریدم یک میلیون تومان. حالا برای سه قلمِ آن حدود ۴ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان پول پرداخت کردم. برخی داروخانه‌ها بدون نسخه این دارو را با قیمت زیاد به بیماران می‌فروشند، از قلمی ۲.۵ میلیون به من قیمت دادند تا همین ۱.۵ میلیونی که من توانستم تهیه کنم. جالب اینکه داروخانه‌ها نسخه‌ی دارو را قبول نمی‌کنند چون می‌خواهند آزاد بفروشند و موقع تحویل دارو فاکتور خرید را هم تحویل نمی‌دهند، تنها رسید خریدی را که از دستگاه کارت خوان چاپ شد، به من دادند. من چیزی حدود ۷ میلیون حقوق می‌گیرم که فقط ۴.۵ میلیون آن را برای خریدن داروی مورد نیازم پرداخت کردم و این برای من خیلی سخت است.»
اسدالله‌پور هم در واکنش به این مسئله بیان می‌کند: «شرایطی پیش آمده که وقتی عده‌ای متوجه شوند گروهی از مردم به اقلام دارویی یا حتی غیر دارویی نیاز دارند حول و حوش آن رانت شکل می‌گیرد، بنابراین این داروها را در سیستم دولتی عرضه نمی‌کنند و از طرق آزاد یا در داروخانه‌ها یا در جاهایی مانند ناصر خسرو به فروش می‌رسانند. متاسفانه در این خصوص نظارتی هم وجود ندارد.»
وی ادامه می‌دهد: «در همین بحث کرونا هم دیدیم که داروهایی وجود داشت که بیماران به آنها نیاز داشتند و باید از طریق بیمارستان‌ها به آنها داده می‌شد اما به بیماران می‌گفتند باید از بیرون تهیه کنید؛ این درحالیست که وقتی دارو وارد کشور شده است یعنی حداقل در این موارد تحریم‌ها مشکلی ایجاد نکرده اما دارو در سیستم داروخانه نیست، این پرسشی است که سازمان غذا دارو باید جواب دهد. این داروها بدون قاچاق و از کانال‌های رسمی وارد کشور شده‌اند اما در داروخانه‌ها موجود نیستند و در جاهای خاصی عرضه می‌شوند، پاسخ این سوال به عهده ما نیست اما می‌دانیم دست‌هایی پشت پرده هست که دارند از این شرایط سوء استفاده مالی می‌کنند. چنین مواردی در خصوص مواد غذایی و مواد اولیه هم وجود دارد، این اتفاقی است که در کشور ما درحال رخ دادن است اما پاسخگوی قطعی آن خود سازمان غذا دارو است که باید جواب دهد.»
متاسفانه پیگیری‌های خبرنگار خبرگزاری از سازمان غذا و دارو بی‌نتیجه ماند و مدیران این سازمان حاضر نشدند در خصوص دو پرسش پاسخ روشن دهند، نخست آن‌که دلایل کمبود برخی از انواع خارجی و نمونه داخلی داروهای مورد نیاز افراد مبتلا به دیابت چیست؟ دوم آن‌که وقتی سامانه اطلاعات دارویی وزارت بهداشت می‌گوید این داروها در هیچ داروخانه‌ای موجود نیستند چطور امکان دارد گروهی از بیماران آن دارو را به چندین برابر قیمت از داروخانه تهیه کنند؟
