کتواسیدوز دیابتی

  • مقالات دیابتی

کتواسیدوز دیابتی

  • دیابت شاپ
  • ۱۴۰۲/۰۷/۰۸

یکی از شایع ترین بیماری های موجود در جهان دیابت می باشد. افرادی که به بیماری دیابت مبتلا می شوند توانایی تولید انسولین مورد نیاز بدن را از دست می دهند ، انسولین کمک می کند قندی که در جریان خون وجود دارد به سلول ها وارد شده و در آن جا تبدیل به انرژی شود  .دیابت می تواند عوارضی را به همراه داشته باشد، که یکی از موارد خطرناک کتواسیدوز دیابتی است. کتواسیدوز دیابتی شرایطی بسیار جدی است که برای هر دو نوع دیابت (نوع 1 و نوع 2) می تواند رخ دهد و به واسطه ترکیبی از قند خون بالا و سطوح پایین انسولین شکل می گیرد، که موجب تولید بیش از حد کتون ها توسط بدن می شود.

در كتواسيدوز ديابتي چون انسولين در خـون ايـن بيماران بسيار كم است يا اصلا وجود ندارد تا قند را به داخل سلول ببرد و بـسوزاند، در نتيجـه قنـد در خون باقي مانده و مقدار آن مرتب افزايش مي يابد و بدن به جاي سوزاندن قند،  شروع به سوزاندن چربی میکند که در نتیجه سوزاندن چربی در خون  سبب تولید کتون می شود  وجود کتون در خون بسیار خطرناک است  و می تواند  تهدید کننده زندگی باشد. وقتي قند خون خيلي بالا رود كليه ها نمي توانند آنرا تصفيه كرده و قند به همراه ادرار دفع مي شود در همین زمان آب زیادی از بدن نیز دفع می شود  .در اين زمان ادرار زياد شده و بدن دچار كم آبـي مـي شـود. در زمان كتواسيدوز 10 %آب بدن از دست مي رود. شرايطي كه دفـع ادرار بـالا مـي رود، ميـزان قابـل توجهي پتاسيم و برخي نمك ها هـم از راه ادرار دفـع مي شود.

کتواسیدوز در افرادی که دیابت نوع یک دارند رایج تر است به دلیل اینکه بیمارن دیابتی نوع یک بدن آن ها نمی تواند انسولین تولید کند دیگر عواملی که منجر به کتواسیدوز  می شود استرس وارد شده به بدن مثل سکته مغزی  ، سکته قلبی ، بعضی دارو ها ، حاملگی ، استرس روحی  است.

این بدان معنا نیست که افرادی که دیابت نوع دو دارند به کتواسیدوز مبتلا نمی شوند بلکه احتمال آن در آن ها کمتر است در عوض دیابت نوع دو با افزایش سن ، احتمال بروز وضعیتی با برخی علایم مشابه کتواسیدوز به نام سندروم هایپراسمولار بیشتر است . همواره به نکات زیر توجه کنید

  • کتواسیدوز را نباید با کتوز که بی ضرر است، اشتباه گرفته شود.
  • کتوز می تواند در نتیجه یک رژیم غذایی کم کربوهیدرات، که به عنوان یک رژیم کتوژنیک شناخته می شود، رخ دهد.
  • کتواسیدوز دیابتی فقط هنگامی ایجاد می شود که انسولین کافی در بدن وجود نداشته باشد.

اگر مبتلا به دیابت هستید یا در معرض ابتلا به آن قرار دارید، بهتر است علائم هشدار دهنده کتواسیدوز دیابتی را بیاموزید و بدانید چه موقع به دنبال مراقبت های فوری پزشکی باشید.

علايم هشداردهنده‌ی کتواسیدوز دیابتی چيست؟


کتواسیدوز دیابتی به آهستگی به وجود می‌آید امّا اگر همراه با استفراغ باشد؛ خیلی سریع پیشرفت می‌کند و در طی چند ساعت، به کاهش هوشیاری و اغما منجر می‌شود
علايم اوليه عبارت است از:

  • ادرار کردن مکرر یا تشنگی که برای یک روز یا بیشتر ادامه پیدا می‌کند.
  • گیجی و سردرگمی که ممکن است به اغما منجر شود
  • تشنگی و خشکی دهان
  • قند خون بالا
  • سطح بالای کتون در ادرار

علايم بعدی عبارت است از:

  • خستگی، و سفتی یا درد عضلانی
  • پوست خشک و برافروخته
  • تهوع، استفراغ و شکم درد (علل استفراغ بسیار متفاوت است امّا اگر استفراغ شما بیش از 2 ساعت طول بکشد؛ با پزشک خود تماس بگیريد)
  • تنفس سریع یا اشکال در تنفس هنگام دراز کشیدن
  • بوی استون در هوای بازدهی
  • بی‌توجّهی به محیط اطراف و گیجی

کتواسیدوز یک عارضه‌ي جدی و وخیم دیابت است. اگر هر یک از علایم بالا در شما به وجود بیاید بي‌درنگ با گروه درماني خود تماس بگیرید و یا هر چه زودتر به اورژانس نزدیک‌ترین بیمارستان مراجعه کنید.

معیارهای تشخیصی کتواسیدوز دیابتی عبارتند از:

  • غلظت بالای گلوکز یا قند خون (قند بالای ۲۵۰ mg/dl).
  • کتونمی یا وجود کتون در پلاسمای خون متوسط تا شدید.
  • اسیدوز (پی اچ یا pH سرم کمتر از ۷٫۳ یا بی کربنات سرم کمتر از ۱۵ mEq/L).
  • اندازه گیری کتون های ادرار می تواند گمراه کننده باشد زیرا گاهی کتون ادرار در حالت ناشتا و در غیاب کتواسیدوز دیابتی یا DKA مثبت می شود.

پیشگیری از کتواسیدوز دیابتی

می توان با انجام اقداماتی احتمال وقوع کتواسیدوز دیابتی را کاهش داد:

۱-مصرف مایعات به حد کافی

۲-مصرف داروها طبق دستور پزشک

۳-پیروی دقیق از برنامه وعده غذایی

۴-داشتن برنامه منظم فعالیت بدنی

۵-کنترل منظم قندخون

پروتکل درمانی و فرآیندهای پرستاری در کتواسیدوز دیابتی عبارتند از:

۱- تزریق انسولین در درمان کتواسیدوز دیابتی

کتواسیدوز دیابتی زمانی رخ می دهد که میزان انسولین موجود کافی نیست. وقتی بدن انسولین کافی دارد می تواند از قند به عنوان سوخت استفاده کند و نیاز به شکستن چربی ندارد. بنابراین پزشک جهت درمان کتواسیدوز تغییراتی در میزان تزریق انسولین ایجاد می نماید.

۲- جایگزینی مایعات و سرم درمانی در درمان کتواسیدوزدیابتی

 بیمار مبتلا به کتواسیدوز دیابتی مقدار زیادی مایع و الکترولیت (عناصری مثل سدیم و پتاسیم که این مواد باعث می شود سلول به خوبی کار کند)را از دست می دهد. مایعات و الکترولیت های از دست رفته می بایست مجددا جایگزین شود.

۳- کنترل پتاسیم در درمان کتواسیدوز دیابتی:

 جبران پتاسیم در تمام بیماران ضروری است پیش از شروع جایگزینی پتاسیم باید از وجود برونده ادراری در صورت لزوم با استفاده از یک سوند فولی، اطمینان حاصل نمود. جایگزینی پتاسیم در کتواسیدوز دیابتی باید در طول ۱ تا ۲ ساعت پس از شروع انسولین، آغاز شود مگر در شرایطی که بیمار ادرار نداشته باشد.

۴- درمان با بی کربنات در کتواسیدوز دیابتی:

تزریق بی کربنات به طور کلی نباید انجام شود اما در شرایط ویژه زیر توصیه می شود.  اندیکاسیون های تزریق بی کربنات در بیمار کتواسیدوز دیابتی عبارتند از:

  • در بیماران با pH کمتر از ۷.
  • سطح بی کربنات سرم کمتر از ۵.
  • غلظت پتاسیم سرم بیشتر از ۶٫۵ .
  • فشار خون پایین که به جایگزینی مایعات جواب ندهد.
  • نارسایی شدید بطن چپ و یا سرکوب تنفسی.
  • رنگ

  • حالت

  • نوع