نمک خوراکی، یک ماده شیمیایی متبلور، شور مزه و بدون بو می باشد که عمدتا از کلرید سدیم تشکیل شده است. سدیم موجود در نمک، به عنوان کاتیون اصلی خارج سلولی، نقش اساسی در حفظ تعادل اسید و باز، تنظیم حجم پلاسما، انتقال پیام های عصبی و کارکرد مناسب عصبی – عضلانی بدن دارد. توصیه مجامع بین المللی آن است که کل نمک مصرفی روزانه افراد (شامل نمک آشکار و پنهان )، باید کمتر از پنج گرم باشد. نمک رژیمی کم سدیم مناسب جهت مبتلایان به فشار خون بالا و دیابتی ها ، فراورده ای است که سرشار از پتاسیم طبیعی بوده و در فرمولاسیون آن سطح عناصر سدیم تا حدود ۷۰ درصد کاهش یافته و حاوی مواد معدنی موثر دیگر نیز می باشد.
تحقیقات انجام شده بیانگر آن است که مصرف نمک های معمولی خطر ابتلا به دیابت و فشار خون را افزایش می دهد این در حالی است که مصرف نمک رژیمی به مبتلایان دیابت توصیه می شود. اما گاهی گمان های اشتباه درباره نمک رژیمی منجر به اشتباهات غیرقابل جبران می شود.مثلا بعضی از افراد دیابتی گمان می کنند جایگزین شدن سدیم با پتاسیم، زیان های نمک را به کلی از بین می برد در حالی که این تصور کاملا غلط است.
درحقیقت زمانی که میزان سدیم موجود در بدن بالا می رود، فشاراسمزی خارج سلول بیشتر می شود و با فشار وارده، آب از محوطه بین سلول به فضای میان بافتی جریان می یابد. از طرفی دیگر، اگر میزان دریافت پتاسیم بدن بیش از حد معمول بالا برود، فشار اسمزی به جای خارج سلول به درون سلول وارد می شود و موجب ایجاد مشکلاتی در داخل سلول می شود.
در نتیجه می توان گفت: اگر میزان هرکدام از این عناصر(سدیم، پتاسیم) در بدن بیشتر از حد طبیعی باشد، مشکلاتی را برای فرد ایجاد می کند.
همان طور که می‌دانید، نمک عامل افزایش فشارخون است و افزایش فشارخون نیز می‌تواند بر قلب تأثیر منفی بگذارد. به عبارت ساده‌تر، سدیم در مقادیر بالا سبب افزایش یافتن فشارخون میشود. وقتی فشارخون بالا می‌رود، عضله قلب نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرد و فعالیتش بیشتر میشود.
در مبتلایان به نارسایی قلبی و فشارخون معمولاً توصیه میشود میزان مصرف سدیم (نمک) محدود شود تا فشارخون بالاتر نرود و در نتیجه قلب آسیب جدی نبیند. اما در مورد افراد مبتلا به نارسایی کلیه مصرف این نوع نمک بی فایده است. در واقع، باید گفت از آنجا که سدیم و پتاسیم هر ۲ از طریق کلیه دفع می‌شوند، مصرف این نوع نمک تأثیری ندارد و به طور کلی، هم سدیم و هم پتاسیم باید محدود شوند. حتی این گروه از بیماران بهتر است که مصرف میوه‌ها و سبزیجات پتاسیم‌دار را نیز محدود کنند.
نمک رژیمی نمک بدون سدیم (کلرور پتاسیم)، محصولی است که نه تنها فشارخونی‌ها، بلکه افراد سالم نیز این روزها آن را به هم توصیه می‌کنند؛ درحالی‌که این توصیه‌ها چندان هم بی‌ضرر نیست.مصرف این نمک معمولاً به افرادی که نارسایی قلبی و فشارخون بالا دارند، توصیه میشود اما مصرف آن در سایرین نه تنها بی‌مورد است؛ بلکه گاهی عواقبی نیز در پی دارد، زیرا به طور معمول بدن ما تا حدی به سدیم و پتاسیم نیازمند است. پتاسیم از طریق میوه‌ها و سبزیجات جذب بدن میشود اما سدیم را باید از طریق نمک دریافت کنیم.در صورتی که افراد سالم بدون هیچ مشکل خاصی بخواهند نمک پتاسیم (بدون سدیم) را جایگزین نمک معمولی کنند، در دریافت این ماده معدنی (سدیم) مشکل پیدا خواهند کرد و کمبود آن در بدن می‌تواند عوارضی در پی داشته باشد.
میزان پتاسیم مورد نیاز در سنین مختلف متغیر است و می توان گفت:
• برای کودکان 1 الی3 سال، 3000 میلی گرم در روز
• برای کودکان 4 الی 8 سال، 3800 میلی گرم در روز
• برای سنین 9 الی 13 سال ، 4500 میلی گرم در روز
• برای بزرگسالان و افراد بالای 14 سال، 4،700 میلی گرم در روز
میزان مصرف مورد نیاز پتاسیم در دوران شیردهی بیشتر از حد معمول است.این میزان به 5100 میلی گرم در روز می رسد.
• عدم تعادل مناسب آب در بدن
• اختلال در هضم کربوهیدرات و پروتئین ها
• ضعیف شدن اعصاب
• ریتم غیرطبیعی قلب
زمانی که فرد به اندازه کافی پتاسیم را از رژیم غذایی دریافت نکند یا با اسهال و استفراغ طولانی مدت پتاسیم موجود در بدنش را ازدست بدهد، با کمبود پتاسیم مواجه می شود.
هیپوکالمی: اگر میزان پتاسیم فردی کمتر از 2.5 میلی مول در لیتر باشد، پزشکان این شرایط را هیپوکالمی می نامند.هیپوکالمی منجر به عارضه های یبوست، فشارخون بالا، مشکلات کلیوی و مشکلات قلبی می شود.
بهتر است از مصرف نمک کم سدیم یا رژیمی، بدون توصیه پزشک خودداری کنید.در بعضی از موادهای غذایی برای طعم دهی از پتاسیم استفاده می شود که استفاده از آن ها موجب بالا رفتن سطح پتاسیم در خون می شود.بنابراین توصیه می شود در صورت مصرف این نوع نمک با دادن آزمایش خون سطح پتاسیم موجود در بدنتان را با مشورت پزشک کنترل کنید.
همان گونه که گفتیم، استفاده از نمک کم سدیم (رژیمی) به افرادی توصیه می شود که به دلیل استفاده از برخی داروها دچار کاهش بیش از حد پتاسیم خون شده اند.برای دریافت پتاسیم می توانید از سبزیجاتی از قبیل اسفناج، جعفری، هویج و میوه هایی از جمله خرما و موز استفاده کنید.همچنین استفاده از حبوباتی مانند نخود و لوبیا، مغز گردو، پسته، بادام و فندق در طول روز توصیه می شود.
