نقش امگا 3 در بهبود حساسیت به انسولین

اسیدهای چرب امگا 3، به‌ویژه EPA و DHA که در ماهی‌های چرب مانند سالمون، ساردین و تون ماهی یافت می‌شوند، مدت‌هاست که به عنوان ترکیبات مفید برای سلامت قلب و مغز شناخته می‌شوند. اما تحقیقات جدیدتر، نقش این چربی‌های سالم را در بهبود حساسیت به انسولین و کنترل قند خون نیز تأیید کرده‌اند؛ موضوعی که برای افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ اهمیت فراوانی دارد. در این مقاله به بررسی نقش امگا 3 در بهبود حساسیت به انسولین می پردازیم.

امگا 3 و عملکرد انسولین

یکی از ویژگی‌های اصلی دیابت نوع ۲، مقاومت سلول‌های بدن به انسولین است. به بیان ساده، اگرچه انسولین در بدن ترشح می‌شود، اما سلول‌ها نسبت به آن واکنش درستی نشان نمی‌دهند و گلوکز به‌خوبی وارد سلول‌ها نمی‌شود. نتیجه‌ی این فرآیند، افزایش سطح قند خون است.

مطالعات نشان داده‌اند که امگا 3 با کاهش التهاب‌های مزمن در بدن، می‌تواند این مقاومت را کاهش دهد. التهاب‌های مزمن یکی از عوامل کلیدی در کاهش حساسیت سلول‌ها به انسولین هستند. امگا 3 با اثرات ضدالتهابی قوی خود، محیط داخلی بدن را به گونه‌ای تنظیم می‌کند که سلول‌ها راحت‌تر به انسولین پاسخ دهند. در چندین مطالعه بالینی، مشخص شده که مصرف منظم مکمل‌های امگا 3 یا منابع غذایی آن، می‌تواند باعث کاهش مقاومت به انسولین شود، به‌ویژه در افراد دارای اضافه‌وزن، سندرم متابولیک یا دیابت نوع ۲. البته شدت این اثر ممکن است در افراد مختلف متفاوت باشد و به دوز مصرف، مدت زمان استفاده و سایر شرایط بدن وابسته باشد.

یک پژوهش منتشرشده در American Journal of Clinical Nutrition نشان داد که مصرف روزانه امگا 3 به مدت ۱۲ هفته، موجب بهبود چشم‌گیر شاخص HOMA-IR (که برای ارزیابی مقاومت به انسولین استفاده می‌شود) در برخی شرکت‌کنندگان شد.

انواع امگا 3:

اصلی ترین انواع امگا3 و منابع غذایی آن شامل موارد زیر است:

1. اسید آلفا-لینولنیک (ALA): یک اسید چرب 18 کربنی امگا سه است که بیشتر در منابع گیاهی مانند بذر کتان، چیا، گردو، و روغن کانولا یافت می‌شود. ALA به خودی خود فعال نیست و باید در بدن به انواع امگا-3 با زنجیره کربنی بلند تر شامل EPA و DHA تبدیل شود. با این حال، سرعت این تبدیل در بدن انسان پایین است.

2. ایکوزاپنتانوئیک اسید (EPA): یک اسید چرب امگا3 با 20 کربن است که در منابع حیوانی مانند ماهی‌های چرب (مانند سالمون، ماکرل، و ساردین) و همچنین مکمل‌های روغن ماهی یافت می‌شود و نقش مهمی در کاهش التهابات بدن و تولید پروستاگلاندین‌ها، ترومبوکسان‌ها و لوکوترین‌ها ایفا می‌کند که همه این‌ها در تنظیم فشار خون، عملکرد سیستم ایمنی و دیگر فرآیندهای بیولوژیکی موثر هستند.

3. اسید دوکوزاهگزانوئیک (DHA): این اسید چرب 22 کربنه نیز منبع حیوانی داشته و در ماهی‌های چرب و برخی جلبک‌ها یافت می‌شود و برای سلامت مغز و شبکیه چشم به خصوص در دوران بارداری و اوایل زندگی، حیاتی است.

منابع غذایی امگا 3

برای دریافت امگا 3، همیشه نیازی به مکمل نیست. منابع غذایی طبیعی مانند:

ماهی‌های چرب (سالمون، ماکرل، ساردین)

بذر کتان و روغن آن

بذر چیا

گردو

از گزینه‌های عالی برای گنجاندن در رژیم غذایی هستند.

علائم کمبود امگا3

به طور کلی استفاده از رژیم غذایی فقیر از اسیدهای چرب امگا3 می تواند منجر به کاهش سطوح آن ها در بدن شده و با اثرات گسترده ای بر روی سلامت روان، پوست، عملکرد قلبی عروقی، مفاصل، بینایی، پاسخ ایمنی و سطح انرژی کلی همراه باشد. تظاهرات کوتاه مدت کمبود این ماده مغذی در بدن شامل خشکی، تحریک پذیری و التهاب پوستی و شرایطی نظیر اگزما و درماتیت، ریزش مو و موهای خشک و شکننده، تغییرات خلق و خو مانند افسردگی، خشکی چشم، درد یا سفتی مفاصل و اختلال در پروفایل لیپیدی خون است.

دریافت ناکافی امگا3 در طولانی مدت، می تواند با عوارض زیر ظاهر شود:

• ریسک ابتلا به مشکلات حافظه، یادگیری، تمرکز و زوال شناختی
• افزایش خطر فشار خون بالا و بیماری های قلبی-عروقی
• افزایش خطر ابتلا به بیماری های چشمی مانند دژنراسیون ماکولای مرتبط با سن
• اختلال در عملکرد سیستم ایمنی و ابتلا به عفونت های مکرر
• سطوح پایین انرژی، کاهش استقامت و خستگی مزمن ناشی از التهاب

نتیجه گیری:

اگرچه امگا 3 به‌تنهایی درمان قطعی برای دیابت نیست، اما می‌تواند به عنوان بخشی از یک برنامه‌ی جامع برای بهبود کنترل قند خون و افزایش حساسیت به انسولین مؤثر واقع شود. مشورت با پزشک یا متخصص تغذیه برای تعیین دوز مناسب و بررسی تداخل‌های احتمالی با داروها، پیش از شروع مصرف مکمل‌ها توصیه می‌شود.