مورینگا اولیفیرا یا (( درخت معجزه )) شناخته شده ترین نوع مورینگا ( MORINGA ) از خانواده مورینگاسه ( MORINGACEAE ) میباشد . اغلب با نام های درخت معجزه ،درخت زندگی ،درخت بان ،درخت ترب کوهی ،درخت ران مرغی و شجره الیسر نامیده می شود.گیاه مورینگا اصالتاً بومی شمال هندوستان و جنوب نپال و هیمالیا است. در مناطق گرم و خشک و کم آب جهت بهره برداری در صنایع غذایی ،دارویی ،بهداشتی و امور استراتژیک به صورت گسترده در بسیاری از کشورها کشت شده است. این درخت در مناطق ذکر شده رشد سریعی دارد و مشاهده گردیده در عرض یک سال تا ۳ متر نیز پیش رفته است.
در کشورهای آفریقایی جهت مبارزه با سوء تغذیه و کاهش اثرات خشکسالی بر زمین از درخت مورینگا اولیفیرا استفاده میشود . از جهتی تمامی قسمت های این گیاه پر ارزش نیز مورد استفاده است . نوع دیگری از گیاه مورینگا در ایران به صورت بومی کشت می شود که آن را گز روغنی یا گاز رخ می نامند و نام علمی آن مورینگا پرگرینا ( Moringa peregrina ) میباشد .
در هرمزگان و سیستان و بلوچستان در پهنه وسیع ولی با تراکم بسیار اندک مشاهده شده است بومیان مانند آنچه که در کتب طب هندی ذکر شده از این گیاه استفاده می کنند .
مورینگا اولیفیرا بومی هند بوده و در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیریِ جهان رشد می کند. مورینگا می تواند در برابر خشکسالیِ شدید و شرایطِ سرمازدگیِ ملایم، مقاومت کند و از این رو به طورِ گسترده‌ای در سراسرِ جهان کشت میشود.در ایران بعضی گونه های مورینگا پرگرینا موجود است که به گز روغنی هم شهرت دارد.
هر قسمت از این درخت، برایِ اهدافِ غذایی یا تجاری مناسب است. برگ‌های این گیاه، غنی از موادِ معدنی، ویتامین‌ها و سایرِ موادِ شیمیاییِ ضروری می باشند. عصارۀ برگ‌ها برایِ درمانِ سوء‌تغذیه و افزایشِ شیرِ پستان در مادرانِ شیرده، استفاده میشود . از برگ مورینگا به عنوانِ یک آنتی اکسیدانِ بالقوه، و یک عاملِ ضدِ سرطان، ضدِ التهاب، ضدِدیابت و ضد میکروب استفاده میشود.مورینگا به کاهش مقدار گلوکز خون و همچنین قند و پروتئین موجود در ادرار کمک می کند. این گیاه باعث بهبود سطح هموگلوبین و میزان پروتئین کلی بدن می شود.
بذرِ گیاه مورینگا اولیفیرا (اولیفرا) ، به عنوانِ یک منعقد کنندۀ طبیعی به طور گسترده‌ای در تصفیۀ آب استفاده میشود. تلاش‌هایِ علمیِ این تحقیق، بینشی را نسبت به استفاده از مورینگا به عنوانِ یک درمان برای دیابت و سرطان و تقویتِ مورینگا برای محصولاتِ تجاری ارائه می دهد.
این بررسی، استفاده از مورینگا را در سراسرِ رشته‌ها به خاطرِ ارزشِ دارویی آن شرح می دهد و با موضوعاتی از قبیلِ کشت، تغذیه، تجارت و خواصِ مهمِ داروییِ این “درخت معجزه” سروکار دارد.این واقعیت که گیاه مورینگا به راحتی قابلِ کشت است، آن را به عنوانِ یک درمانِ پایدار برایِ سوء تغذیه بدل می سازد. کشورهایی مانند سنگال و بنین به درمانِ کودکان با مورینگا می پردازند.
کودکانِ محروم از شیرِ مادر، علائمِ سوء تغذیه را بروز می دهند. به طورِ کلی به منظورِ افزایشِ تولیدِ شیر “لاکتوگوگ ها” برای مادرانِ شیرده تجویز می شود.این گیاه(اولیفرا)، متعلق به خانوادۀ موریگاسی و یک درمانِ موثر برایِ سوء تغذیه است. این گیاه به دلیلِ حضورِ انواعِ مختلف موادِ فیتوشیمیاییِ ضروریِ موجود در برگ، غلاف و دانه‌هایش، غنی از موادِ مغذی است.
در واقع گفته شده است که مورینگا ۷ برابر بیشتر از پرتقال ویتامین ث، ۱۰ برابر بیشتر از هویج ویتامین آ ، ۱۶ برابر بیشتر از شیر کلسیم، ۹ برابر بیشتر از ماست پروتئین، ۳.۵ برابر بیشتر از موز پتاسیم و ۷.۵ برابر بیشتر از اسفناج، آهن دارد. منبع“لاکتوگوگ”، “فیتواستریل” هایی را می‌سازد که به عنوانِ یک پیشماده برای تولیدِ هورمون‌هایِ مورد نیاز برایِ رشدِ باروری عمل می‌کند. مورینگا غنی از فیتواسترول‌هایی همچون “استیگمااسترول”، “سیتواسترول” و “کامپ‌استرول” است که پیشماده‌هایی برایِ هورمون‌ها می‌باشند.این ترکیبات، تولیدِ استروژن را افزایش می‌دهند، که به نوبۀ خود سببِ انبساطِ مجاریِ غددِ پستان برای تولیدِ شیر می شوند.
در ۱۰۰ گرم برگ خشک شده مورینگا اولیفیرا وجود دارد :
یک فنجان چای یا شربت مورینگا حاوی:
بذر ها دارای روغن بسیار خوب و قابل استفاده ای هستند. هر بذر مورینگا اولیفیرا بین ۲۸ تا ۴۸ درصد روغن دارد و یکی از منابع عالی پروتئین و روغن به شمار میروند.بذر ها فعالیت ضد میکروبی علیه قارچ ها و باکتری ها و فعالیت ضد تومور و ضد التهابی از خود نشان می دهند . مطالعات بر روی دانه ها در تصفیه آب و استخراج روغن بسیار تأکید شده است.بذر های مورینگا غنی از مواد معدنی شامل پتاسیم ، فسفر ، سدیم ، روی ، منیزیم و کلسیم هستند.بهترین راه تکثیر و پرورش مورینگا از طریق کشت بذر میباشد.بذر گیاه مورینگا اولیفرا حاوی 40 درصد روغن بوده، و از پایدارترین روغن موجود در طبیعت است که منبع غنی برای سوخت های زیستی است؛ به جرأت می توان گفت که روغن مورینگا یک مهار کننده برای شیمی درمانی و پرتو درمانی، در آشپزی معادل روغن زیتون، یک روان کننده ی الکترو مکانیکی در صنعت و یکی از قوی ترین گیاه ضد پیری در لوازم آرایشی و بهداشتی می باشد.
توجه داشته باشید که همیشه می توانید از گیاه تازه ی مورینگا به عنوان سبزی خوردن استفاده کنید، و برگ های خشک را می توانید به عنوان مکمل، به غذاها، سوپ، سالاد و غیره، اضافه نمایید.
مورینگا به دلیل وجود آنتی اکسیدان های قوی در آن، می تواند رادیکال های آزاد را از بدن حذف نماید. این خاصیت می تواند از ابتلا به سرطان جلوگیری کند. همچنین، علاوه بر آنتی اکسیدان، از مواد مغذی مانند بتاکاروتن، ویتامین C و اسید کلروژنیک و کوئرستین، که رادیکال ها برای مبارزه از آن ها استفاده می کنند، غنی شده است.
غلاف ها و برگ های مورینگا می توانند به تصفیه ی خون کمک کنند. خوردن یک کاسه سوپ، شربت یا چای مورینگا، می تواند در تصفیه کردن خون، از بین بردن آکنه و سایر مشکلات پوست موثر واقع شود. به علت خواص آنتی بیوتیکی گیاه مورینگا، این گیاه، از جانب پزشکان و متخصصان برای از بین بردن جوش و آکنه، توصیه می شود.
برگ های مورینگا مشکلات چشم، مانند التهاب ملتحمه را درمان می کند. مصرف کنندگان باید برگ های مورینگا را تهیه و از آن خمیری درست نموده و سپس آن را بر روی چشم خود قرار دهند. اضافه کردن عسل به خمیر مورینگا می تواند به درمان مشکلات قرنیه کمک کند. برگ های مورینگا همچنین برای کاهش تورم چشم، درمان موثری هستند.
مورینگا سرشار از ویتامین A می باشد، و می تواند در جوان سازی به صورت فوق العاده ای عمل نماید. با قرار دادن روغن مورینگا بر روی پوست و ماساژ صورت، می توان شادابی و جوانی را به پوست بخشید، و مانع ایجاد چین و چروک بر اثر مصرف بیش از اندازه ی صابون و کرم های شیمیایی شد. همچنین روغن مورینگا در بهبود بینایی و تقویت سیستم ایمنی بدن، نقش مهمی را ایفا می کند.
گیاه مورینگا تراکم استخوان ها را بهبود می بخشد. با توجه به وجود کلسیم و آهن در مورینگا، می تواند مانع از بین رفتن استخوان ها شود. اگر در طول دوره ی رشد نوجوانان، از مورینگا استفاده شود، استحکام استخوان های آن ها افزایش می یابد و سلامت آن ها را به صورت چشمگیری افزایش می دهد.
مصرف چای یا شربت مورینگا، می تواند کمک زیادی به کاهش سردردهای مزمن نماید. چای مورینگا با جوشاندن برگ های خشک مورینگا و شربت مورینگا با گرفتن آب غلاف مورینگا و اضافه کردن شکر زرد آن تهیه می شود. امروزه پزشکان جهانی مصرف این دو محصول را به همه افراد توصیه می کنند.
مورینگا به عنوان کنترل کننده ی قند خون یا ديابت در بسياري از کشورهاي جهان به اثبات رسيده است. اگر قند خون شما بالا باشد، این گیاه را تهیه و مورد استفاده قرار دهید. بسیاری از مطالعات نشان می دهد که مورینگا میتواند سطح قند خون را کاهش دهد. بر اساس آزمایشات انجام شده روی 30 خانم مبتلا به دیابت، قند خون آن ها، با مصرف روزانه 7 گرم مورینگا به مدت 3 ماه، به میزان 13.5 درصد کاهش یافته است.
افرادی که از مورینگا به عنوان یک مکمل غذایی استفاده می کنند، انرژی بدن آن ها در دراز مدت افزایش می یابد. بر اساس تحقیقات انجام شده، ورزشکارانی که مورینگا مصرف می کنند، بدن آن ها پس از انجام تمرین های سخت و طاقت فرسا، به سرعت بهبود می یابد و به حالت نرمال بر می گردد. خبر خوب این است که بر خلاف نوشیدنی های انرژی زای مضر و ناسالم، مورینگا انرژی ورزشکاران را برای مدت طولانی تری افزایش می دهد، بدون آنکه افراد را به مصرف آن وابسته یا بعد از آن احساس اعتیاد را به مصرف کنندگان بدهد. در واقع خواص ضد خستگی و انرژی زای مورینگا، به دلیل وجود آنتی اکسیدان های قوی، کلروفیل بسیار زیاد، ویتامین ها و مواد معدنی فراوان است. در سال 2008 با بررسی نتایج حاصل از آزمایش مورینگا، ثابت شد که مورینگا مهم ترین عامل برای فعال سازی گلوتاتيون می باشد، که از آسیب کبدی ناشی از مصرف استامینوفن، جلوگیری می نماید. همچنین در سال 2015، ویژگی منحصر به فرد مورینگا، به دلیل توانایی آن در بهبود ذخایر انرژی بدن، و افزایش سطح فعالیت آنتی اکسیدان های دیگر، مانند آنتی اکسیدان گلوتاتیون، به اثبات رسید.
انواع محصولات مورینگا برای کودکان و بزرگسالان قابل استفاده می باشد، زیرا بر اساس تحقیق ها و بررسی های تخصصی انجام شده در زمینه ی مورینگا، تا به امروز هیچ عوارض جانبی از مصرف مورینگا گزارش نشده است. در سال 2015، با توجه به تحقیقات انجام شده در “بررسی ایمنی و اثربخشی مورینگا اولیفرا” توسط پروفسور اس جی استوس و همکارانش، نشان داده شده است که هیچ گونه اثر نامطلوب و مخربی در رابطه با مصرف مورینگا در افراد گزارش نشده است. بسیاری از مطالعات انجام شده، نشان می دهد که برگ های مورینگا دارای نقش موثری در مدیریت فعالیت های بیولوژیکی اضافی، از جمله آنتی اکسیدان، محافظت از بافت های کبد، کلیه ها، قلب، بیضه ها و ریه ها، ضد درد یا تسکین درد، ضد التهاب، ضد فشار خون، حفاظت در برابر خطرهای رادیواکتیو، و اقدامات ایمنی سازی، می باشد. اعتقاد بر این است که وجود انواع مختلف پلی فنول ها، اسید های فنولیک، فلاونوئیدها، گلوکوزینولات ها و آلکالوئید ها در گیاه مورینگا باعث ایجاد این نتایج بی نظیر شده است.
