شنبلیله گیاهی است که با نام علمی Trigonella foenum-graecum شناخته می‌شود. اندازه‌ی این گیاه به حدود ۶۰ تا ۹۰ سانتی‌متر می‌رسد. برگ‌های سبز و کوچکی دارد و گل‌های سفید آن دارای غلافی است که تخم‌های کوچک و قهوه‌ای گیاه در آن قرار دارند. این گیاه بومی خاورمیانه است و به صورت گسترده در شبه‌ قاره هندکاشت می‌شود. برخی معتقدند که مصریان باستان نخستین انسان‌هایی بوده‌اند که مزایای این گیاه را کشف کرده‌اند. در بسیاری از مقبره‌ها و آرامگاه‌های فراعنه‌ی مصر می‌توان ردپایی از شنبلیله پیدا کرد. هرچند این گیاه در اکثر نقاط دنیا کشت می‌شود،‌ اما خاستگاه اصلی آن هند است. البته در طب سنتی چین نیز از شنبلیله برای درمان ناراحتی های پوستی و بسیاری از بیماری‌های دیگر استفاده می‌شود در سال‌های اخیر شنبلیله تبدیل به یک ادویه‌ی خانگی نیز شده است که کمتر کسی از اثرات فوق‌العاده‌ی آن آگاه است. هرچند امروزه ممکن است در ساخت برخی از محصولات آرایشی و بهداشتی مانند صابون و شامپو نیز استفاده بشود. از پودر شنبلیله و تخم آن در غذاهای هندی و کشورهای آسیایی به عنوان طعم‌دهنده‌ای فوق‌العاده استفاده می‌شود

ترکیبات موجود در شنبلیله

• حدود 40 تا 65 درصد دانه‌ها را، مواد قندی که عمدتاً مربوط به موسیلاژ روی دانه‌هاست، تشکیل می‌دهد.
  
  
• حداقل هفت ساپونین تحت نام‌های گراکونین‌ها در دانه‌ها گزارش شده‌اند.
  
  
• هم چنین حدود 9/0 – 1/0 درصد دیوسژنین و مقداری آلکالوئید از جمله تری‌گونلین، ژنتیانین و کارپائین، مقداری ترکیب کومارینی و سارساپوژنین، اسمیلاژتین و یوکاژتین در دانه‌ی شنبلیله، جدا و شناسایی شده‌اند.
  
  
• ترکیبات دیگر دانه‌ها، شامل نشاسته، مواد فیبری، روغن ثابت به میزان 10- 6 درصد، اسانس به مقدار بسیار کم و فلاوونوئیدهایی از جمله ویتکسین هستند
  
  

شنبلیله سرشار از فیبر محلول

مطالعات نشان می‌دهد افرادی که 56 گرم دانه شنبلیله را هر روز مصرف می‌کنند، بعد از 24 هفته سطح کلسترول خونشان به طور چشمگیری کاهش می‌یابد و 25 درصد ریسک ابتلا به حملات قلبی در ایشان کمتر می‌شود. علت این مسئله وجود مقادیر فراوانی فیبرهای محلول مانند همی‌سلولز، ساپونین، موسیلاژ، تانن و پکتین می‌باشد. این فیبرها باعث می‌شوند که جذب دوباره نمک‌های صفراوی از کولون محدود شود، در نتیجه این نمک‌ها از بدن دفع شوند. با توجه به اینکه کلسترول پیش‌ساز نمک‌های صفراوی می‌باشد، با افزایش دفع نمک‌های صفراوی، کلسترول جذب‌شده از روده‌ها صرف تولید نمک‌های صفراوی می‌شود و در نتیجه کلسترولی که وارد خون می‌شود، کاهش می‌یابد. همین عامل باعث می‌شود تا شنبلیله به عنوان گیاه کاهنده کلسترول معرفی شود. همچنین این فیبرها با سموم مختلف درروده ترکیب می‌شوند و از جذب آن‌ها جلوگیری می‌کنند. از عملکردهای دیگر این فیبرها محافظت از ماهیچه‌های کولونی در برابر سرطان می‌باشد

چگونه با شنبلیله به جنگ با دیابت برویم

شنبلیله از گیاهان پر خاصیتی است که هم برگ ها و هم دانه های قهوه ای رنگ کوچکش خوراکی بوده و فواید زیادی در طب سنتی دارند. از دیرباز از تخم شنبلیله برای کاهش قند خون در افراد مبتلا به دیابت استفاده می شده است تخم شنبلیله که به شکل های مختلف دانه کامل، پودر، مکمل و دمنوش شنبلیله قابل استفاده است خواص زیادی برای افراد مبتلا به دیابت دارد که از آن جمله می توان به کاهش قند خون ناشتا و بعد از غذا، بهبود تحمل گلوکز، کاهش کلسترول بد، کاهش تری گلیسیرید خون و کاهش مقاومت به انسولین اشاره کرد مصرف تخم شنبلیله به دلیل فوایدی که برای دیابت نوع 1 و 2 دارد به عنوان یکی از دانه های دوست دار دیابت شناخته شده و این افراد می توانند پس از مشورت با پزشک آن را به رژیم غذایی خود اضافه کنند

مهم ترین فواید تخم شنبلیله برای دیابتی ها

• تخم شنبلیله سرشار از فیبر محلول است که با کند کردن هضم و جذب کربوهیدرات ها به کاهش قند خون کمک می کند.
  
  
• به نظر می رسد تخم شنبلیله با کاهش قند خون و بهبود تحمل گلوکز می تواند بسیاری از علائم متابولیک مربوط به دیابت نوع 1 و 2 در این بیماران را بهبود ببخشد.
  
  
• افزودن پودر شنبلیله بدون چربی به رژیم غذایی روزانه بیماران دیابتی احتمالا اثر خوبی در دیابت نوع 1 داشته و به کاهش سطح قند خون ناشتا، بهبود تحمل گلوکز و همچنین کاهش کلسترول بد و تری گلیسیرید خون کمک می کند.
  
  
• این دانه ها از افزایش ناگهانی قند خون بعد از غذا در دیابت نوع 2 پیشگیری می کنند.
  
  
• تخم شنبلیله برای بهبود نحوه استفاده بدن از قندها و افزایش میزان انسولین آزاد شده مفید است.
  
  
• به نظر می رسد مصرف نان و شیرینی جات پخته شده با آرد شنبلیله می تواند مقاومت به انسولین در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 را کاهش دهد
  
  

نحوه مصرف تخم شنبلیله

تخم شنبلیله طعم تلخ و آجیلی دارد و اغلب در ترکیب ادویه جات استفاده می شود

هندی ها از این دانه در کاری، ترشی و سس های دیگر استفاده می کنند

می توانید از تخم شنبلیله برای تهیه دمنوش استفاده کنید یا پودر آن را روی ماست بپاشید و میل کنید

عوارض تخم شنبلیله

اگرچه استفاده از مقادیر معمولی تخم شنبلیله در آشپزی معمولا بی خطر است اما در موارد زیر باید از مصرف این دانه ها اجتناب شود:

• مصرف تخم شنبلیله در زنان باردار ممکن است باعث انقباضات رحمی شده و خطر سقط جنین را افزایش دهد.
  
  
• عوارض احتمالی این دانه ها برای مادران شیرده مشخص نشده، توصیه می شود این افراد از مصرف تخم شنبلیله اجتناب کنند.
  
  
• ترکیبات موجود در تخم شنبلیله در خانم هایی که به سرطان های حساس به هورمون مبتلا هستند می تواند از هورمون استروژن تقلید کرده و برای بدن آن ها مضر باشد.
  
  
• مواد شیمیایی خاص موجود در این دانه ها مانند دی متیل پیرازین باعث ایجاد بوی خاصی در بدن شود.
  
  
• شنبلیله ممکن است باعث واکنش های آلرژیک شود، به همین دلیل لازم است قبل از افزودن آن به برنامه غذایی حتما با پزشک درباره آلرژی های غذایی خود صحبت کنید.
  
  
• فیبر موجود در شنبلیله می تواند جذب برخی داروهای خوراکی در بدن را کاهش دهد، توصیه می شود تا چند ساعت بعد از مصرف دارو از شنبلیله استفاده نکنید.
  
  
• زیاده روی در مصرف شنبلیله ممکن است به عوارضی همچون گاز و نفخ منجر شود.
  
  
• شنبلیله ممکن است با داروهای مختلف به خصوص داروهای اختلالات لخته شدن خون و دیابت تداخل داشته باشد. در صورت مصرف تخم شنبلیله پزشک ممکن است دوز داروهای دیابت را کاهش دهد تا بیمار به افت شدید قند خون دچار نشود