دانه های چیا، دانه‌های ریز سیاه و سفید هستند که از گیاهی به نام سالویا هیسپانیکا به دست می‌آیند، برگرفته از گیاه مریم گلی که خواستگاه آن شبه جزایر اسپانیا می‌باشد و از خانواده‌ی نعناع هستند. این گیاه اغلبا در آمریکای جنوبی رشد میکند و افراد کمی در آسیا و خاور میانه آن را می شناسند. این گیاه در زبان مایائی به نام «چیا» به معنی «قدرت» خوانده شده و عامل قدرتمندی اقوام آزتک و سرخپوستان مایا در جنگ‌های بین قبیله‌ای بوده است. این گیاه که بذرهای کوچک حدود یک میلی متر طول دارند حاوی روغن زیادی است و وقتی که بالغ (قهوه ای و در عین حال نابالغ) خاکستری، سیاه و سفید می شوند.
این دانه‌های گیاهی مواد مغذی فراوانی دارند که برای عملکرد مغز و بدن بسیار مفید و حتی ضروری‌اند و میتوان از مصرف آن انرژی زیادی به دست آورد ولی متاسفانه این ماده مغذی، هنوز به صورت کامل شناخته نشده و افراد کمی از حضور چنین ماده مغذی آگاهی دارند و البته افرادی هم هستند که دانه چیا را با دانه تخم شربتی اشتباه می گیرند.باید بدانید که دانه چیا شباهت زیادی به تخم شربتی دارد ولی نباید آن را با بذر ریحان و یا تخم شربتی اشتباه گرفت. از تفاوت آن می توان به زمان لازم برای ژله‌ای یا لعاب‌دار شدن ان ها اشاره کرد، بذر ریحان و تخم شربتی اگر در آب ریخته شوند، به سرعت متورم شده و لعاب‌دار می‌شوند، اما دانه چیا برای لعاب دادن به زمان بیشتری نیاز دارد. شباهت ظاهری این سه نباید باعث گمراهی شما شود، زیرا خواص بی‌نظیر دانه چیا با آن دو متفاوت است. دانه چیا که دانه‌های ریز و کوچک کم کالری دارد، حاوی تعداد زیادی از مواد مغذی مورد نیاز بدن است که در سال های اخیر مردم ایران نیز به سمت استفاده از آن رفته اند.
دانه های گیاه چیا از استخراج آن 25 تا 30 درصد روغن به دست می آید که حاوی ۵۵ درصد امگا ۳ و نیز ۱۸ درصد امگا ۶ و حدود ۶ درصد امگا ۹ می‌باشد که برای بسیاری از محصولات آرایشی بهداشتی استفاده می شود. دانه های چیا را به دلیل نداشتن طعم و مزه خاص هم می توان هم به صورت خام و هم در انواع نوشیدنی، شربت و دسر اضافه کرد. دسرهایی که از این ماده غذایی مهم تهیه می‌شوند، نه تنها از لحاظ زیبایی بلکه از لحاظ انواع ویتامین ها و مواد مغذی همانند پروتئین، کلسیم، امگا ۳، فیبر، ویتامین‌ها و دیگر مواد مغذی نسبت به دسر های دیگر اولویت دارد و افرادی که هم ظاهر زیبا وهم خواص را در نظر دارند بیشتر از این ماده غذایی استفاده می کنند.
دیابت یکی از بیماری های است که سرعت رشد آن در حال افزایش است میتوان با مصرف دانه های چیا درمان و کنترل دیابت را تسریع نمود. نشاسته ها و کربوهیدرات های موجود در دانه های چیا در مقایسه با غذاهای متعارف به آرامی آزاد می شوند و بنابراین برای افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ ایده آل هستند زیرا ممکن است میزان قند خون بعد از وعده های غذایی را کاهش دهد. آزاد شدن آهسته قند در خون به جذب راحت تر آن توسط سلول ها کمک زیادی می کند. در نتیجه نیاز به انسولین با مصرف دانه های چیا کاهش پیدا می کند.مصرف دانه های چیا به دلیل وجود اسید های چرب امگا3 که چربی های خوب خون هستند ، سبب افزایش HDL یا همان سطح کلسترول خوب خون می شود.
دانه های چیا شامل اسید های چرب ضروری، آلفالینولین و اسیدلینولئک، موین، ویتامین A ، استرانتیوم ، ویتامین B ، ویتامین E و مواد معدنی شامل گوگرد ، آن ، ید ، منیزیم ، منگنز ، نیاسین و تیامین و آنتی اکسیدان ها می باشد. هر ۲۸ گرم از این دانه دارای ۱۴۰ کالری انرژی، ۴ گرم پروتئین، ۹ گرم چربی و ۱۲ گرم کربوهیدرات است .
این دانه سرشار از فیبر است و دانه های چیا با محلول شدن در آب حجم آن ها زیاد تر شده و باعث می شود که فضای بیشتری را در معده اشغال کنند، و از این رو احساس سیری به مصرف کننده منتقل می شود. با خوردن دانه چیا اشتها کاهش پیدا کرده و در نتیجه پر خوری صورت نمی گیرد. پس می توان نتیجه گرفت که از آن جایی که یکی علل اصلی بروز دیابت چاقی می باشد، مصرف چیا با جلوگیری از چاقی باعث کنترل دیابت می شود.
دانه های چیا همچنین باعث کاهش قند خون و فشار خون می شوند که همین مورد از بروز سکته قلبی جلوگیری می کند. ترکیبات و مواد تغذیه محتوای دانه های چیا سبب بهبود سیستم آنتی اکسیدانی بدن، بهبود قند خون و تحمل انسولین به دلیل محتوای آنتی اکسیدانی بالا می شودکه سبب درمان دیابتی های نوع 2 می شود.از جمله خواص آن برای افراد دیابتی نوع 2 میتوان به کنترل سطح قند خون و حفظ سطح انسولین، کاهش التهاب در دوران بارداری، تأمین میزان بالای آنتی اکسیدان های مورد نیاز،جلوگیری از عوامل خطر بیماری های قلبی اشاره کرد. پس، از افزودن دانه چیا به وعده های غذایی خود به ویژه غذای افراد دیابتی و زنان باردار، غافل نشوید!
خوردن زیاد دانه چیا اغلب مشکلاتی را ایجاد نمی کند ولی در برخی از موارد ممکن است به دلیل وجود فیبر زیادی که در این دانه وجود دارد مشکلاتی در معده ایجاد شود و مصرف کننده دچار اسهال و نفخ شود. این دو مورد مشکلاتی را برای بدن ایجاد نمی کند ولی واقعا آزاردهنده هستند.با مصرف درست و برنامه ریزی شده روزانه از این دانه می توان خواص زیادی را به بدن رساند.
از دیگر خواص این ماده معجزه آسا می توان به مواردی همچون تقویت دستگاه گوارش، جلوگیری از پوکی استخوان ، کمک کننده در بارداری و سلامت پوست و بسیاری موارد دیگر اشاره کرد پس با تعریف گفته شده بهتر است هر شخصی این ماده پرارزش را در برنامه غذایی خود قرار دهد و از فواید آن استفاده کند.
