نام این گیاه در زبانهای مختلف از دیرباز به چشم میخورد.در زبان فارسی نوشدارو و گیاه جوانی و در زبان عربی جنسه و جنسا نامیده شده است و در زبان چینی معنای ریشههای مرد داشته است.نام علمی جینسینگ Saponins Tri pterpenoid و در برخی موارد Panax ginseng است و به تیرهی Araliaceae که جزو عشقهها هستند تعلق دارد.این گیاه دارای ریشههای گوشتی و ریشهی دندانهدار رنگی، ساقهای نسبتاً بلند و برگهای بیضویِ سبز رنگ است.این گیاه، کوتاه است و رشد اندکی دارد.
جینسینگ یک گیاه دارویی است که انواع مختلف آن، قرن ها برای مقاصد درمانی در آسیا و آمریکای شمالی مورد استفاده قرار گرفته است. جینسینگ یکی از محبوب ترین داروهای گیاهی در جهان است. این گیاه دارویی، بومی کشورهای آسیای شرق دور از جمله چین، کره و سیبری شرقی است و هزاران سال است از جینسینگ برای اهداف درمانی در طب سنتی چینی استفاده می شود. بخش عمده این گیاه که بیشتر برای اهداف درمانی استفاده می شود، ریشه آن است.
جینسنگ آسیایی یکی از چندین نوع جینسنگ موجود در جهان است. اصطلاحات جینسینگ قرمز و جینسینگ سفید به ریشه های جینسنگ آسیایی اشاره دارد که به دو روش مختلف تهیه شده اند.
جینسینگ در طب جایگزین به عنوان دارویی مؤثر در کاهش قند خون بعد از غذا در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 و عفونت های تنفسی استفاده می شود.
جینسینگ هم چنین برای بهبود عملکرد ورزشکاران استفاده می شود.
گفته شده است که جینسینگ می تواند به پیشگیری و کاهش عوارض مشکلاتی از جمله اختلال نقص توجه یا همان بیش فعالی (ADHD)، سرطان سینه، خستگی مرتبط با سرطان، علائم یائسگی، از دست دادن حافظه، کم خونی، بی خوابی، اختلالات خونریزی قاعدگی و اختلالات گوارشی نیز کمک کند.
گیاه جینسینگ برحسب میزان رشدش به سه نوع طبقهبندی میشود:
جینسینگ کوتاه (تازه): جینسینگ تازه قبل از چهار سال برداشت میشود.
جینسینگ سفید: بین چهار تا شش سال برداشت میشود.
جینسینگ قرمز: بعد از شش سال برداشت میشود.
برخی منابع، قدمت استفاده از این گیاه را به پنج هزار سال پیش مربوط میدانند. در طب سنتی چین بسیار شناخته شده است.مرکز آن مربوط به نواحی شرقی آسیا و شمال آمریکا است؛ ولی در قرن هفدهم یک مُبلغ مذهبی مسیحی که اهل کانادا بود آن را به سرتاسر آمریکا برد. سرخپوستان در سفرهای طولانی ریشهی این گیاه را میجویدهاند.امروزه بیشترین جینسینگ آمریکایی در مناطق «ویسکانسین» و «انتاریو» ی این کشور قرار دارد.ریشهی گوشتی این گیاه عامل قدرت و جوانی شمرده میشد و جزو غذاهای پادشان و امپراتوران باستان بود.
جینسینگ انواع مختلفی دارد اما محبوبترین آن دو نوع است:
جینسینگ آمریکایی ( Panax quinquefolius )
جینسینگ آسیایی ( Panax ginseng )
بین این دو نوع تفاوت وجود دارد.
باور عمومی بر این است که جینسینگ آمریکایی خاصیتی فرحبخش و آرام کننده و نوع آسیایی آن، خاصیت جانبخش و تقویت کننده دارد.
دو ترکیب اصلی جینسینگ عبارت است از:
جینسنوسید (Ginsenoside)
گینوتونین (gintonin)
این دو نوع ترکیب مکمل و تمام کنندهی هم از نظر فواید سلامتی برای انسان هستند.
از جمله مهمترین خواص جینسینگ کاهش دادن التهاب است.برخی تحقیقات نشان داده که عصاره جینسینگ و ترکیبات «جینسنوسید» میتوانند التهاب را کاهش داده و ظرفیت آنتیاکسیدان سلولها را زیاد کنند.
تحقیقات نشان دادهاند که ترکیبات جینسینگ باعث محافظت مغز از رادیکالهای آزاد که تخریب کنندهی سلولها هستند محافظت کرده و در نتیجه حافظه و عملکرد فرد بهتر شده و خل و خوی شخص بهبود پیدا میکند.
از جمله خواص جینسینگ پیشگیری از استرس اکسیداتیوِ رگهای خونیِ آلت تناسلی و کمک به عملکرد طبیعی آن است. همچنین میزان اکسید نیتریک را زیاد میکند و این امر سبب بهبود گردش خون در آلت تناسلی مردان میشود.طیِ یک آزمایش پس از مصرف هزار میلیگرم عصاره جینسینگ به مدت هشت هفته توسط هشتاد و شش نفر مرد، در همگی آنها مشکل نداشتن نعوظ، به میزان زیادی بهبود یافته است.
نتایج آزمایشی که بر روی 39 نفر که مبتلا به سرطان معده بودند نشان داد که جینسینگ سیستم ایمنی بدن را تقویت میکند.یک آزمایش دیگر به مدت سه ماه روی افرادی که تحت شیمی درمانی به خاطر سرطان معده بودند انجام گرفت که آنها نسبت به کسانی که فقط در این مدت بهجای جینسینگ دارو نما دریافت کرده بودند بهبود چشمگیری نشان دادند.سیستم ایمنی این افراد بهتر عمل میکرد و میزان عود بیماری در نزد آنها کمتر بود.آزمایش دیگری نشان داد کسانی که بعد از عمل جراحی، جینسینگ مصرف کردهاند 38 درصد شانس بیشتری برای سالم ماندن دارند.به نظر میرسد که جینسنوسید موجود در این گیاه باعث میشود که سلولها بهطور طبیعی رشد کرده و تقسیم شوند.
در جینسینگ، ترکیبات « پلی ساکاریدها» و «الیگوپپتید» ها با تولید انرژی بیشتر در سلولها و کاهش آسیب استرس اکسید اکتیو، مرتبط هستند و میتوانند به رفع خستگی انسان کمک کنند.نتیجهی آزمایشی که به مدت چهار هفته بر روی 90 نفر مبتلا به خستگی مزمن با دادن یک الی دو گرم جینسینگ به آنها انجام شد نشان داد که یکی از خواص آن کاهش خستگی و افزایش انرژی بدن است.
یکی از خواص جینسینگ پایین آوردن قند خون هم در افراد دیابتی و هم در افراد غیر دیابتی است.طی یک تحقیق و مطالعه که بر روی نوزده نفر از افراد مبتلا به دیابت نوع 2 مشخص شد که شش گرم جینسینگ قرمز کرهای همراه با داروهای ضد دیابتی معمول و رژیم غذایی در طول 12 هفته باعث کنترل قند خون بهتر میشود.این افراد پس از مصرف این گیاه در مدت ذکر شده،11 درصد در میزان قند خون و 38 درصد در انسولین ناشتا کاهش نشان دادند و 33 درصد افزایش حساسیت به انسولین پیدا کردند.اینطور به نظر میرسد که جینسینگ قرمز تخمیر شده در کاهش قند خون اثر بیشتری دارد.یک آزمایش دیگر نشان داده که مصرف روزانه 2 و 7 گرم جینسینگ قرمز تخمیر شده در کاهش قند خون و افزایش انسولینِ بعد از وعدهی غذایی مؤثرتر است.
ریشه جینسینگ در سوپ و مخلوط با خوردنیهای دیگر خورده میشود. برای تهیهی چای آن آب جوش را روی برگهای تازه خرد شدهی جینسینگ ریخته و بگذارید دم بکشد سپس از صافی بگذرانید.میتوانید برای مصرف راحتتر، آن را کمی بخار بدهید.قرص جینسینگ، کپسول جینسینگ، پودر و بهطور کلی عصاره آن استاندارد باید حاوی دو تا 3 درصد جینسنوسیدها باشد.
میزان مصرف روزانه یک الی دو گرم ریشه خام یا بین 200 تا 400 میلی گرم، عصاره جینسینگ است.
در این مورد با متخصص تغذیه یا پزشک خود مشورت کنید.
بهطور کلی اگر بیمار هستید یا هر دارویی مصرف میکنید و یا قصد مصرف طولانی مدت جینسینگ را دارید باید با پزشک مشورت کنید.با وجود خواص جینسینگ مصرف آن میتواند در برخی افراد، مضرات زیر را باعث شود:
یکی از خواص جینسینگ پایین آوردن قند خون هم در افراد دیابتی و هم در افراد غیر دیابتی است.جینسینگ قرمز تخمیر شده در کاهش قند خون و افزایش انسولینِ بعد از وعدهی غذایی مؤثرتر است.جینسنوزید با افزایش حساسیت به انسولین باعث کاهش وزن، به ویژه کاهش توده چربی می شود. جینسنوزیدها هم چنین با بهبود حساسیت به انسولین و ترویج جذب گلوکز از رسوب چربی جلوگیری می کنند.
جینسینگ سیستم ایمنی بدن را در مبتلایان به سرطان تقویت میکند و خود، عامل پیشگیری از سرطان است.