کافئین چیست؟

کافئین از منابع مختلفی از جمله قهوه، چای، شکلات و ... تأمین می شود. برای افرادی که هیچ گونه مشکل سلامتی ندارند، معمولاً مصرف کافئین بی ضرر می باشد. اما اگر فردی مبتلا به دیابت نوع دوم باشد، مصرف کافئین ممکن است مشکلاتی را برای وی پیش آورد و فرایند کنترل قند خون را با مشکلاتی مواجه سازد.

عملکرد‌های مثبت کافئین در بدن

منظور از عملکرد‌های مثبت این ماده در صورت مصرف با دوز پایین است. مصرف این ماده اثرات بسیار مثبتی روی مغز انسان دارد. بر اساس تحقیقات انجام شده مصرف کافئین به تقویت حافظه به صورت بهبود پردازش اطلاعات و افزایش دقت در فعالیت‌ها و به به تحریک در آوردن سیستم اعصاب مرکزی کمک می‌کند. برخی از آزمایش‌ها نشان داده‌اند که این ماده به سلامت پوست و مو نیز کمک می‌کند.یکی از منابع مهم آنتی اکسیدان، مواد حاوی کافئین هستند. این مواد از پیری زودرس جلوگیری کرده و به گفته خیلی از دانشمندان باعث کاهش احتمال ابتلا به بیماری سرطان می‌شود. مواد کافئینی مانند قهوه، کاکائو و چای حاوی اسیدهای چرب و برخی از ویتامین‌های مختلف هستند که در سالم نگه داشتن بدن انسان بسیار موثر عمل می‌کنند.

کافئین چگونه روی قند خون اثر می گذارد؟

تعداد بسیار زیادی از تحقیقات اثبات کرده اند، بدن افراد مبتلا به دیابت نوع دوم نسبت به کافئین عکس العمل متفاوتی نشان می دهد. کافئین در این دسته از افراد می تواند منجر به افزایش سطح قند خون و انسولین شود. 

در تحقیقی دسته ای از افراد مبتلا به دیابت نوع دو یک قرص 250 میلی گرمی کافئین را یک نوبت در صبحانه و یک نوبت هنگام نهار مصرف می کردند. این میزان قرص برابر با دو فنجان قهوه به همراه هر وعده غذایی بود. طبق نتایج مشخص شد قند خون این افراد هنگامی که قرص کافئین را مصرف می کردند 8% بالاتر از  زمانی بود که قرص مربوطه را مصرف نکرده بودند. تمرکز این مطالعه بیشتر بر روی مصرف کافئین بلافاصله بعد از وعده های غذایی بود.

کافئین بر عملکرد انسولین تأثیر گذار می باشد. انسولین هورمونی است که موجب تجزیه شدن قند خون توسط سلول ها و تبدیل آن به انرژی می شود. کافئین منجر به بروز اختلال در عملکرد انسولین شده و حساسیت آن را کم می کند. در نتیجه کم شدن حساسیت انسولین، سلول های بدن به اندازه ای که باید به هورمون انسولین عکس العمل نشان نداده و به اندازه کافی قند موجود در خون را که بعد از خوردن یا نوشیدن پس از هر وعده غذایی افزایش پیدا می کند، جذب نمی کنند. این مسأله موجب می شود که بدن، انسولین بیشتری را تولید کند. به این ترتیب بعد از هر وعده غذایی میزان قند خون و متعاقباً میزان انسولین افزایش پیدا می کند.

در افراد مبتلا به دیابت نوع دوم، بدن به خوبی از انسولین استفاده نمی کند. بعد از خوردن هر وعده غذایی، سطح قند موجود در خون بیش تر از حد نرمال بالا می رود و مصرف کافئین بعد از هر وعده غذایی، فرایند پایین آوردن سطح قند خون را دشوارتر می کند. با گذشت زمان، این روند منجر به افزایش احتمال بروز عوارض دیابت از جمله آسیب به اعصاب و مشکلات قلبی می شود.

تاثیر کافئین بر بدن افراد دیابتی

یک مطالعه در سال 2004 نشان داد که مصرف کپسول کافئین قبل از غذا منجر به افزایش قند خون بعد از غذا در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 شد. همچنین افزایش مقاومت به انسولین را نشان داد.طبق یک مطالعه اخیر و مورد اعتماد از منبع معتبر سال 2018، ممکن است یک عامل ژنتیکی درگیر شود. ممکن است ژن ها در متابولیسم کافئین و چگونگی تأثیر آن بر قند خون نقش داشته باشند.در این مطالعه، افرادی که کافئین را کندتر متابولیزه می کنند، سطح قند خون بیشتری نسبت به افرادی که ژنتیکی کافئین را سریعتر متابولیزه می کنند، نشان داد.البته، در قهوه غیر از کافئین چیزهای بیشتری وجود دارد. این موارد دیگر ممکن است مسئول تأثیر محافظتی قهوه در برابر دیابت باشد که در مطالعه 2014 مشاهده شده است.نوشیدن قهوه کافئین دار در مدت زمان طولانی نیز ممکن است تأثیر آن را بر گلوکز و حساسیت به انسولین تغییر دهد. مصرف طولانی مدت ممکن است چیزی باشد که باعث ایجاد اثر محافظتی می شود.یک تحقیق جدیدتر که از منبع معتبر سال 2018 انجام شده، نشان داد که اثرات طولانی مدت قهوه و کافئین ممکن است با کاهش خطر ابتلا به پیش دیابت و دیابت در ارتباط باشد.

تحقیقات در خصوص چگونگی تأثیر کافئین بر انسولین و قند موجود در خون همچنان ادامه دارد. برخی دست آوردها در خصوص شیوه عملکرد کافئین به شرح ذیل می باشد:

• کافئین منجر به افزایش سطح هورمون های استرس از جمله اندروفین یا آدرنالین می شود. این هورمون مانع تجزیه شدن قند توسط سلول های بدن شده و مانع تولید انسولین کافی برای بدن نیز می شود.
• کافئین مانع فعالیت پروتئینی به نام آدنوزین می شود. این مولوکول نقش بسیار مهمی در تنظیم میزان انسولین خون به عهده داشته و عکس العمل سلول ها به انسولین را کنترل می کند. کافئین با ایجاد اختلال در عملکرد آدنوزین مانع پاکسازی هر چه سریعتر قند از خون، توسط سلول های بدن می شود.
• کافئین بر میزان خواب شما تأثیر می گذارد. مصرف میزان زیاد کافئین موجب بیداری شما می شود. کمبود خواب موجب همچنین موجب کاهش حساسیت انسولین می شود.
  
  

مصرف چه مقدار کافئین برای بدن مضر است؟

حدود 200 میلی گرم کافئین برای تأثیر گذاری بر سطح قند خون کافی می باشد. این مقدار کافئین برابر است با یک تا دو فنجان قهوه یا سه تا چهار لیوان چای سیاه.البته با در نظر گرفتن وزن و سن، میزان اثر گذاری این میزان کافئین می تواند از فردی تا فرد دیگر متفاوت باشد. در نهایت عکس العمل همه افراد به این میزان کافئین یکسان نمی باشد.حتی طول مدتی که فرد از کافئین استفاده می کرده نیز می تواند عاملی تأثیر گذار محسوب شود. به عنوان مثال افراد مبتلا به دیابتی که برای مدت زمان طولانی به صورت منظم قهوه می نوشند، قند خون بالاتری نسبت به افرادی که قهوه نمی نوشند، ندارند. برخی از متخصصان بر این باورند که با مصرف منظم یک مقدار ثابت کافئین در طولانی مدت، بدن، خود را با آن میزان ثابت سازگار می کند. اما دسته دیگری از متخصصان کاملاً مخالف این نظر هستند. آن ها معتقدند که مصرف روزانه حتی یک فنجان قهوه در طولانی مدت در نهایت تأثیر خود را خواهد گذاشت.
در خصوص دریافت اطلاعات دقیق تر در این زمینه و این که آیا مصرف کافئین برای شما مفید می باشد یا مضر با پزشک یا متخصص تغذیه خود مشورت کنید. شاید به شما توصیه شود که میزان قند خون خود را در طول صبح بعد از مصرف قهوه یا چای اندازه گیری کنید و با میزان قند خون خود در روزهایی که قهوه یا چای مصرف نمی کنید مقایسه نمایید. از این طریق شما متوجه خواهید شد که آیا کافئین بر سطح قند خون شما اثر می گذارد یا نه.

مطالعات، تأثیر “متوسط” را بر افراد مبتلا به دیابت که روزانه 1 لیتر قهوه معمولی فیلتر شده با کاغذ می نوشیدند، یا کسانی که رای ممتنع داشتند، مورد بررسی قرار داد.در پایان مطالعه چهار هفته ای، افرادی که بیشتر قهوه مصرف کرده اند، مقدار بیشتری انسولین در خون خود داشتند. این حتی در هنگام روزه گرفتن نیز صادق بود.اگر مبتلا به دیابت نوع 2 هستید، بدن شما قادر به استفاده مؤثر از انسولین برای مدیریت قند خون نیست. اثر “مقاومت” که در مصرف طولانی مدت قهوه دیده می شود، بیش از چهار هفته طول می کشد.

برخی از نکات و افزودنی های سالم برای طعم  دهی به قهوه  عبارتند از:

• وانیل و دارچین را به عنوان یک گزینه سالم و صفر کربن اضافه کنید
• یک گزینه شیر گیاهی مانند نارگیل، کتان یا شیر بادام را انتخاب کنید
• نیمی از مقدار شربت طعم دار یا سیروپ را هنگام سفارش از کافی شاپ ها حذف کنید!

آیا تأثیر کافئین موجود در قهوه نیز همین تأثیر را بر قند خون دارد؟

بر اساس برخی از تحقیقات اثبات شده است که مصرف قهوه به صورت منظم منجر به کاهش احتمال ابتلا به دیابت نوع دوم می شود. قهوه منبعی غنی از آنتی اکسیدان ها می باشد که منجر به کاهش التهاب شده و احتمال ابتلا به برخی از انواع بیماری ها را کاهش می دهد.
اما در نهایت کافئین موجود در قهوه تأثیر چندان مثبتی در افرادی که مبتلا به دیابت نوع دوم هستند نداشته و مصرف آن، کاهش قند خون را با مشکلاتی مواجه خواهد کرد.

تاثیرات مصرف کافئین از چه زمانی شروع می‌شود؟

معمولا بعد از گذشت ۴۵ دقیقه از مصرف، این ماده سربع جذب خون و بافت‌های بدن شده اما زمان نسبتا زیادی باید سپری شود تا بدن آن را تجزیه کرده و از بافت‌های خود خارج کند.زمانی که طول می کشد تا این فرایند طی شود و نیمی از کافئین مصرف شده دفع شود چیزی نزدیک به ۴ ساعت بوده اما این به معنای از میان رفتن تمام کافئین مصرفی ظرف مدت ۸ ساعت نیست. بنابر تحقیقات انجام شده چیزی نزدیک به ۱۲ ساعت طول می کشد تا فنجان قهوه مصرف شده در صبحانه به طور کامل تجزیه شده و از بدن دفع شود.

مصرف چه میزان کافئین در طول روز مجاز است؟

سازمان غذا و داروی آمریکا مصرف روزانه ۴۰۰ میلی‌گرم کافئین را برای افراد بالغ بی‌خطر دانسته اگرچه زنان باردار باید مصرف روزانه خود را تا ۲۰۰ میلی گرم کاهش دهند. مطابق گزارش کالج آمریکایی زنان و زایمان یک فنجان قهوه دارای ۱۰۰ الی ۲۰۰ میلی‌گرم و یک فنجان چای تا حداکثر ۷۰ میلی‌گرم و هم‌چنین نوشابه‌های گازدار کم‌تر از ۵۰ میلی گرم کافئین دارند.

نوشیدنی ها و غذا های حاوی کافئین کدامند؟

کافئین به طور طبیعی در دانه‌ها یا برگ گیاهان خاص یافت می‌شود. سپس این منابع طبیعی برای تولید غذاها و نوشیدنی‌های کافئین‌دار برداشت و فرآوری می‌شوند. در اینجا مقادیر کافئین در هر ۲۲۷ گرم (۲۴۰ میلی‌لیتر) برخی از نوشیدنی‌های محبوب پیش‌بینی شده است:

• اسپرسو: ۲۴۰-۷۲۰ میلی‌گرم.
• قهوه: ۱۰۲-۲۰۰ میلی‌گرم.
• نوشیدنی‌های انرژی: ۵۰-۱۶۰ میلی‌گرم.
• چای دم کرده: ۴۰-۱۲۰ میلی‌گرم.
• نوشابه: ۲۰ تا ۴۰ میلی‌گرم.
• قهوه بدون کافئین: ۳-۱۲ میلی‌گرم.
• هات‌چاکلت: ۲-۷ میلی‌گرم.
• شیر کاکائو: ۲-۷ میلی‌گرم.

برخی غذاها نیز حاوی این ماده هستند. به عنوان مثال، ۲۸ گرم شیر کاکائو ​​حاوی ۱-۱۵ میلی‌گرم کافئین است، در حالی که میزان کافئین ۲۸ گرم شکلات تلخ حدود ۵-۳۵ میلی‌گرم است. همچنین، شما می‌توانید این ماده را در برخی از داروهای بدون نسخه مانند داروهای ضد سرماخوردگی، ضد حساسیت و مسکن پیدا کنید. علاوه بر این، کافئین یک ماده رایج در مکمل‌های چربی‌سوز است.همچنین جالب است بدانید که اگر به دنبال میوه های کافئین دار هستید، میوه ها فاقد هرگونه کافئین هستند.تا اینجا میتوان نتیجه گیری کنیم که بیشترین مقدار کافئین در قهوه و بعد از آن نوشیدنی های انرژی زا یافت می شود.