آدامس بدون قند برخلاف آدامس های دیگر (آدامس های شکری) مضر نیست و به دلایل مختلف میتواند مفید نیز باشد. آدامس بدون قند واژه ای آشنا برای تمام مصرف کنندگان آدامس است. آدامس بدون قند، آدامس بدون شکر، آدامس شوگرفری و آدامس زایلیتول همگی به یک معنی هستند. امروزه آدامس ها انواع گوناگونی دارند. اما نوع بدون قند آن از انواع دیگر آدامس ها بهتر است.
جویدن آدامس بدون قند به دلایل متعدد مفید است. این درحالی است که این امر در خصوص آدامس های حاوی قند (آدامس های شکری) صادق نیست. چراکه این آدامس ها قند بیشتری وارد دهان مصرف کننده می کند. به طور کلی برای سلامتی دهان و دندان باید تاحد امکان مصرف قند و شکر را حتی به صورت مصرف آدامس محدود کرد. هنگامی که آدامس قندی (شکری) میجوید، قند این آدامس در بزاق دهان حل می شود و باکتری های موجود در پلاک دندان این قند را جذب می کنند. لذا این باکتری ها انرژی لازم برای تولید مثل را دریافت می کنند. اگر با مسواک زدن این باکتری ها را از بین نبرید، تکثیر شده و در نتیجه سبب بروز پوسیدگی دندان و بیماری های لثه می گردند.
آدامس های بدون قند دارای مهر تایید انجمن دندانپزشکی آمریکا (ADA)، شامل آدامس هایی است که ترکیبات آن ها حاوی زایلیتول، آسپارتام، سوربیتول و مانیتول است. این مواد شیرین کننده هایی هستند که برخلاف سایر شیرین کننده ها باعث ایجاد حفره دندانی نمی شوند.
جویدن آدامس بدون شکر در بین وعدههای غذایی برای لثه و دندانها مفید است چراکه در این هنگام مسواک زدن با خمیردندان حاوی فلوراید معمولاً مقدور نیست. بعد از خوردن غذا دندانها در معرض آسیبدیدگی توسط اسید تولیدشده دردهان هستند. این اسید توسط باکتریهای پلاکت و شکری که در غذاها و نوشیدنیها موجود است، دردهان تولیدشده و بهآرامی باعث تحلیل رفتن مینای دندانها و ایجاد سوراخ یا حفره در آنها میشود. پلاکتها ذراتی هستند که روی دندانها تشکیل میشوند و حاوی انواع زیادی از باکتریها هستند که باعث ایجاد حفره در دندان و ایجاد بیماری برای لثهها میشوند.
با جویدن آدامس بدون شکر میتوان از آسیب این اسیدها جلوگیری کرد. به این صورت که با جویدن آدامس بدون شکر ترشح بزاق در دهان افزایشیافته و این بزاق تولیدشده در دهان نقش نوعی محافظ طبیعی در برابر این اسیدها را بازی میکند.
بهترین آدامس از ترکیب مواد زیر به دست میآید:
صمغ: یکی از مواد اصلی تشکیلدهنده آدامس خوب نوعی صمغ است که از یک گیاه به دست میآید.
شیرینکنندهها: در تولید آدامس خوب و باکیفیت از شیرینکنندههای طبیعی مانند شکر و گلوکز و شیرینکنندههای مصنوعی مختلف استفاده میشود.
مواد نرمکننده : صمغ بهدستآمده از گیاه سفت است لذا برای آنکه بتوان بهراحتی آن را دردهان جوید بایستی از یک سری مواد نرمکننده صمغ مانند گلیسیرین در آن استفاده شود.
مواد رنگی و اسانس ها: بهعنوان مواد رنگی و اسانس میتوان از مواد رنگی و اسانسهای طبیعی، مصنوعی یا ترکیبی از این دو استفاده کرد. نعنا، دارچین، اکالیپتوس، انواع میوهها مثل لیمو، توتفرنگی، سیب، پرتقال، هندوانه و حتی طعم کولا و قهوه اسانسهایی هستند که از آنها در طعم و رنگ دهی به آدامس استفاده میشود.
مواد سفیدکننده: در برخی آدامسها برای ایجاد قابلیت سفیدکنندگی دندانها از کربنات کلسیم و جوششیرین و از فلوراید برای استحکام مینای دندان و جلوگیری از پوسیدگی و از ویتامین D و موادی دیگر به شکل دارویی استفاده میشود.
جویدن آدامس خوب بدون شکر مانع فرسایش دندان میشود:
فرسایش دندانها به خاطر اسید موجود در غذا است. این اسید باعث خوردگی مینای دندان میشوند و باعث تحلیل رفتن برخی از مواد معدنی تشکیلدهنده مینای دندان میشوند. جویدن آدامس بدون شکر میتواند از طریق افزایش ترشح بزاق مانع آسیبرسانی این اسیدها به دندانها شود. حدود یک ساعت زمان لازم است تا بزاق دهان مواد معدنی موجود در مینای دندان که از طریق اسید موجود دردهان تحلیل رفته است را جایگزین کند. جویدن آدامس بدون شکر برای حدود ۲۰ دقیقه پس از خوردن غذا یا نوشیدن نوشیدنیها افزایش ترشح بزاق را به دنبال دارد. بزاق دهان باعث جایگزینی مواد معدنی تحلیل رفته از مینای دندان میشود.
با توجه به اهمیت و ارزش آدامس های بدون قند آزمایشات متعددی در این زمینه انجام شده است. مطالعه ای که در سال 2015 در مجله PLoS ONEمنتشر شد، نشان داد که جویدن آدامس بدون قند به مدت 10 دقیقه میتواند 100 میلیون باکتری را از دهان خارج یا 10٪ از بار میکروبی بزاق را از بین ببرد. مطالعه دیگری نشان داد که جویدن آدامس بدون قند به مدت 20 دقیقه باعث کاهش مقدار و جلوگیری از ایجاد پلاک دندان، کاهش علائم خشکی دهان، خنثی کردن اسید دهان و ترمیم مجدد مینای دندان می شود. لذا جویدن آدامس بدون قند بعد از غذا در کاهش علائم پوسیدگی دندان بسیار موثر است. آدامس های بدون قند از چندین روش می توانند بر سلامت دهان و دندان مصرف کنندگان اثرگذار باشند. در ادامه از این مقاله از دیابت شاپ درباره خواص آدامس های بدون قند بیشتر توضیح داده شده است.
از جمله مهمترین مزایای آدامس های بدون قند برای دهان، افزایش ترشح بزاق حین جویدن آدامس است. بزاق دهان، سبب کاهش علائم ناخوشایند خشکی دهان شده، اسیدهای دهانی را خنثی کرده و همچنین میتواند سبب به حداقل رسانیدن ریفلاکس اسید گردد. برخی از بیماری ها و مشکلات پزشکی، مانند لوپوس و پارکینسون، میتوانند باعث خشکی دهان شوند. از طرف دیگر داروهایی وجود دارند که میتوانند سبب عارضه خشکی دهان گردند. مانند داروهای مسکن، شل کننده های عضلانی، ضد احتقان ها، آنتی هیستامین ها و داروهای ضد افسردگی. کاهش ترشح بزاق دهان سبب نازک شدن و التهاب مخاط، افزایش جرم دندان و احساس سوزش در دهان می گردد. جویدن آدامس با افزایش تولید بزاق می تواند سبب رفع این موارد گردد.
تولید بزاق سبب بازسازی مینای دندان شده و بدین وسیله باعث استحکام و سلامت دندان ها می گردد. اسید موجود در دهان شما نه تنها باعث ایجاد حفره دندانی می شود، بلکه میتواند باعث فرسایش مینای دندان نیز شود. از آنجا که آدامس به کاهش مقدار اسید کمک می کند، میتواند بدین وسیله از مینای دندان شما محافظت و سبب تقویت مینا شود.
بزاق دهان تولید شده سبب شستن ذرات غذا داخل دهان و لذا تمیز نگه داشتن دندان ها می گردد. همین امر میتواند سبب جلوگیری از ایجاد و یا کاهش احتمال ایجاد حفره و بیماری های مربوط به لثه گردد.
بروز حساسیت دندان یکی از عوارض جانبی سفید کردن دندان ها است. پژوهشگران معتقداند که جویدن آدامس بدون قند با افزایش تولید بزاق، سبب جلوگیری از بروز حساسیت دندان ها میگردد. و اثر حساسیت دندانی را کاهش می دهد.
آدامس های بدون قند با از بین بردن باکتری های ایجاد کننده بوی بد دهان سبب طراوت و تازه کردن تنفس می شوند. زایلیتول یکی از انواع شیرین کننده طبیعی است که در اکثر انواع آدامس های بدون قند یافت می شود و باعث تازه شدن تنفس می شود.
جویدن آدامس بدون قند سبب کاهش بوی بد دهان می گردد. بوی دهان مساله ای نگران کننده برای اغلب افراد است. این امر به دلایل متعددی رخ می دهد. علت اصلی بوی دهان وجود پلاکهای بین دندانی، جرم و باکتریهای پنهان در بین پرزهای زبانی، یا به عبارت دیگر بهداشت نامناسب دهان و دندان است. یکی دیگر از علل رایج بوی دهان، باقی ماندن غذا در بین دندانها، مصرف برخی از نوشیدنیها، مشتقات تنباکو، مصرف برخی از داروها و همچنین وجود عفونت است. جویدن آدامس های بدون قند از طریق افزایش ترشح بزاق سبب تمیز کردن دندان ها و حذف پلاک های دندانی و در نتیجه رفع بوی بد دهان می گردد.
آدامس هایی که به جای قند حاوی زایلیتول هستند، نتیجه ای برعکس آدامس های حاوی قند (شکر) دارند. زایلیتول یک شیرین کننده طبیعی است که در سبزیجات و میوه ها یافت میشود. مقدار کالری زایلیتول از نصف کالری قند کمی بیشتر است. لذا مصرف آن حتی برای افراد دیابتی بی خطر است. زایلیتول همانند قند به راحتی توسط باکتری ها جذب می شود. با این تفاوت که پس از جذب شدن، باکتری ها آن را دفع می کنند. از آنجا که باکتری به جای تولید مثل از انرژی خود برای بیرون راندن زایلیتول استفاده میکند، کمتر میتواند به دندان بچسبد. این امر سبب از بین رفتن باکتری می گردد.
امروزه بسیاری از آدامس ها حاوی زایلیتول هستند. جویدن آدامس های زایلیتول دار به جای آدامس های معمولی نه تنها به دندان آسیب نمی زنند، از دندان ها در برابر باکتری ها نیز محافظت می کنند. این نوع آدامس ها بعد از مصرف مواد غذایی و در صورت نبود مسواک، با افزایش ترشح بزاق دهان به تمیز کردن موقت دهان و دندان کمک می کنند. لذا امروزه از زایلیتول در ترکیبات خمیر دندان و دهان شویه های خاص نیز استفاده می شود.
بلافاصله پس از غذا آدامس استفاده کنید:
بهترین زمان برای استفاده از آدامس بدون شکر بلافاصله بعد از خوردن غذا است. جویدن دندان تا ۱۲ دقیقه باعث افزایش ترشح بزاق دردهان میشود و باعث کاهش مدتزمان موردنیاز برای مقابله بزاق دهان با اسید موجود دردهان میشود. باید توجه داشته باشیم که تشکیل پلاکها حدود نیم ساعت پس از شستن دندانها دوباره آغاز میگردد.
آدامس بدون شکر باعث سفیدی دندان میشود:
برخی از تولیدکنندگان آدامس ادعا میکنند که آدامس تولیدی شرکتشان باعث سفید شدن دندانها میشود. گرچه این محصولات نمیتوانند باعث روشنتر شدن دندانها شوند اما میتوانند تأثیرات عواملی مانند سیگار کشیدن و خوردن قهوه که باعث زرد شدن دندان میشوند را کمتر کنند.