کاهش وزن ناگهانی در افراد دیابتی
کاهش وزن ناگهانی اصطلاحی است که برای توصیف کاهش وزن بدن به صورت ناخواسته رخ می دهد و می تواند نشانه ای از دیابت باشد.میزان وزن کاسته شده ی شما به عوامل مختلفی مثل سن، میزان کالری دریافتی و وضعیت کلی سلامتی بستگی دارد. افزایش و یا کاهش وزن تا حدی طبیعی است اما کاهش وزن بی دلیل به مقدار زیاد (بیش از 5 درصد وزن بدن شما) یا به صورت مداوم می تواند نشانه ای از بیماری زمینه ای پنهان باشد.کاهش وزن ناخواسته به معنای کاهش وزنی است که بدون تلاش برای رژیم گرفتن یا ورزش کردن رخ می دهد.در افراد دیابتی، انسولین ناکافی باعث می شود تا گلوکز از خون به سلول های بدن منتقل نشود و نتوانند از آن به عنوان انرژی استفاده کنند.وقتی این اتفاق رخ می دهد، بدن شروع به استفاده از چربی ها و عضله ها برای انرژی می کند که باعث کاهش وزن کلی بدن می شود.اغلب کاهش وزن ناخواسته در افرادی مشاهده می شود که دیابت نوع یک را در آن ها تشخیص داده اند ولی ممکن است بر افراد دارای دیابت نوع دو هم تاثیر گذارد.
کاهش وزن معمولا یک تغییر مثبت و مطلوب و عاملی در جهت بهبود سطح سلامت تلقی می شود.اما آیا ممکن است کاهش وزن خطرناک باشد؟میزان کاهش وزن در یک مدت زمان معین، تغییرات شاخص هایی همچون BMI و دلایل این کاهش، مفید یا مضر بودن کاهش وزن را نشان می دهند.کاهش وزن ناگهانی و بدون دلیل معمولا نشانه خوبی نبوده و نیاز به بررسی های تخصصی دارد.اکثر افراد می دانند که چاقی ریسک ابتلا به دیابت را افزایش می دهد و افراد چاق باید از نظر ابتلا به دیابت مورد بررسی قرار بگیرند.اما باید بدانید که یکی از نشانه های اولیه ابتلا به دیابت می تواند کاهش وزن ناگهانی با علت نامشخص نیز باشد.در افراد مبتلا به دیابت به دلیل کاهش یا فقدان انسولین، گلوکز نمی تواند به عنوان منبع انرژی و سوخت و ساز بدن، از جریان خون وارد سلول ها شود.بنابراین بدون شروع به شکستن چربی های ذخیره شده در سلول های چربی و پروتئین ذخیره شده درعضلات نموده و از آن ها به عنوان منبع انرژی استفاده می کند. این فرایند نهایتا به کاهش حجم چربی ذخیره شده در بدن و لاغر شدن می انجامد.کاهش وزن بدون علت یکی از نشانه های رایج در دوره پری دیابتیک یعنی پیش از ابتلا به دیابت است.اگرچه کاهش وزن ناگهانی نشانه دیابت نوع ۱ است اما ممکن است در بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ نیز دیده شود.
در دیابت، گلوکز که اصلی ترین منبع انرژی در بدن است به خوبی در دسترس سلول ها قرار نمی گیرد.یکی از وظایف اصلی هورمون انسولین که در پانکراس تولید می شود، کنترل سطح قند در خون است.زمانی که قند خون بالا باشد بدن با ترشح انسولین سلول ها را وادار به دریافت میزان بیشتری از گلوکز میکند تا در قند خون تعادل ایجاد شود.اما در دیابت نوع ۱ پانکراس نمی تواند به میزان کافی انسولین بسازد و یا به طور کل انسولین تولید نمی کند.بنابراین بیشتر قند دریافتی، در خون باقی مانده و مقداری از آن نیز توسط کلیه فیلتر شده و با ادرار دفع می شود.یکی از دلایل تکرر ادرار و عطش در مبتلایان دفع گلوکز در ادرار است.در اثر ابتلا به دیابت نوع ۱، سلول ها منبع اصلی انرژی خود را از دست می دهند.کلیه ها و سایر اندام های بدن خصوصا چشم و سیستم عصبی به دلیل تجمع قند دچار استرس، التهاب و آسیب می شوند.پس از مدتی بدن چربی سوزی و پروتئین سوزی را آغاز می کند.چربی و پروتئین غذا و همچنین چربی ذخیره شده در سلول های چربی و پروتئین های ذخیره شده در عضلات جهت تولید انرژی مورد نیاز ارگان های مختلف و حفظ حیات فرد، شکسته شده و به انرژی تبدیل می شوند.کاهش وزن ناگهانی در اثر از بین رفتن بافت چربی و ماهیچه و همچنین از دست دادن آب بدن از علائم اولیه و اصلی آغاز بیماری است.
یکی از روش های ارزیابی وزن مناسب در افراد تعیین شاخص توده بدنی (body mass index – BMI) است. BMI بر اساس قد، وزن، استخوان بندی و تناسب سایز قسمت های مختلف اندام فرد مشخص شده و میزان چربی بدن را مشخص می کند.گاهی BMI هنوز در بازه نرمال قرار دارد اما این لزوما نشان دهنده عدم ابتلا به دیابت نیست.روند تغییرات این شاخص معیار دقیق تری از وضعیت انسولین و چربی در بدن است.در صورتی که شاخص توده بدنی شما در حال کاهش است بدون اینکه رژیم غذایی یا ورزش خاصی را دنبال کنید، حتما به پزشک خود مراجعه کرده و آزمایشات مربوط به قند خون و انسولین را انجام دهید.
یکی از نکات مهم در مراقبت های دیابت، توجه به نوسان سطح قند خون است.انجام آزمایشات ماهانه یا سالانه، کمک چندانی به کنترل دیابت نمی کند.سیستم طبیعی بدن در روز بارها با توجه به تغذیه، میزان هورمون ها و ترکیبات خونی را تنظیم می کند.بنابراین در فقدان یا نقص این سیستم، بدن در روز بارها دچار شوک و عدم تعادل می شود.سیستم عصبی و عروقی تحت تاثیر این نقص دچار آسیب های فراوان می شوند.نوسان قند خون نسبت به بالا بودن مداوم سطح قند خون، تاثیر بیشتری بر سلامت عروق و اعصاب می گذارد.مشکلات عروقی و عصبی ناشی از نوسان قند معمولا پس از سال ها دیابت کنترل نشده بروز پیدا میکنند.اگرچه این دسته از بیماری ها معمولا مزمن تر هستند.برای کنترل دقیق قند خون هر روز به طور منظم از دستگاه و نوار اندازه گیری قند استفاده کنید.آزمایش A1C نیز اطلاعات کاملتری از نوسان قند خون در سه ماه گذشته در اختیار قرار می دهد.
هوشمندی خارق العاده بدن یک فرد سالم، پاسخ متناسب، دقیق و منظمی به محرک های محیطی می دهد.محرک هایی همچون زمان، میزان و نوع غذای مصرفی و ساعات شبانه روزی تاثیر اساسی روی متابولیسم بدن می گذارند.این پاسخ ها مجموعا در جهت بقای سیستم های بدن عمل می کنند.اما در یک سیستم آسیب دیده، این شما هستید که باید در مقابل بدن خود، واکنش مناسب را بروز دهید.پزشک با شناخت دقیق بدن زمان مصرف، تعداد وعده ها، ترکیبات و مکمل های غذایی را تعیین می کنند.همچنین تعداد، دوز و زمان مصرف انسولین یا سایر داروهای مصرفی را متناسب با تغذیه تجویز می نمایند.در فصول مختلف، افزایش سن، بارداری یا ابتلا به سایر بیماری ها برنامه دارویی و تغذیه دیابتی باید بازبینی شود.در صورت رعایت این نظم نوساخته بدن واکنش مطلوبی نشان داده و دچار شوک همچون کاهش وزن ناگهانی نمی شود.بنابراین چکاپ های دوره ای خود را فراموش نکنید.
اگر شما به صورت ناخواسته حدود 5درصد از وزن کلی بدن یا بیش از 4.5 کیلوگرم را در مدت 6 تا 12 ماه گذشته از دست داده اید، باید با پزشک خود مشورت نمایید.پزشک می تواند علت کاهش وزن ناخواسته را بررسی و اقدام به درمان آن نماید.
