پروتئین در ادرار که تحت عنوان پروتئینوری شناخته می شود به پروتئین بیش از حد در یک نمونه ادرار گفته می شود. پروتئین یکی از موادی است که در آزمایش تجزیه و تحلیل محتوای ادرار (آزمایش ادرار) شناسایی و اندازه گیری می شود.

پروتئین یکی از قطعه های ساختمانی اصلی بدن است. بدن شما برای ساخت عضلات و استخوان ها، برای حفظ گردش مایعات و مبارزه با عفونت به پروتئین نیاز دارد. اما پروتئین در ادرار بعضی اوقات می تواند نشانه ای از عملکرد ضعیف کلیه یا سایر شرایط پزشکی باشد.هنگامی که خون در طول کلیه ها حرکت می کند، کلیه ها مواد زائد و آب اضافی را فیلتر می کنند. پروتئین ها برای خروج از فیلترهای کلیه (گلومرول ها) به ادرار بیش از حد بزرگ هستند، اما فیلتر های آسیب دیده می توانند باعث نشت آلبومین پروتئین به ادرار شوند.

وجود مقدار غیر طبیعی پروتئین در ادرار به عنوان پروتئینوری یا آلبومینوری شناخته شده می شود. بعضی بیماری ها مانند دیابت یا فشار خون بالا می تواند باعث ایجاد آسیب گلومرولی شود. با اندازه گیری مقدار پروتئین در ادرار، پزشکان می توانند میزان آسیب کلیه ها و ریسک خطر نارسایی کلیه در آینده را تخمین بزنند.

علائم پروتئینوری

ممکن است هنگامی که یک فرد دچار مشکلات کلیوی می شود، متوجه هیچ علامتی نشود. به همین دلیل است که آزمایش ادرار برای تشخیص پروتئین در ادرار که ممکن است نشان دهنده ی علائم اولیه بیماری کلیوی باشد، ضروری است.

علائم بیماری کلیوی علاوه بر پروتئینوری نیز شامل موارد زیر می باشد:

• ادرار فوم شکل یا پودری شکل
• تنگی نفس
• تکرر ادرار
• خستگی
• تورم در دست، پا یا صورت
• خشکی پوست
• مشکل خواب
• احساس طعم فلزی در دهان
• سکسکه
• حالت تهوع
• استفراغ
• مشکل تمرکز
  اگر باردار هستید، پروتئین در ادرار نیز می تواند نشانه ای از پره اکلامپسی( مسمومیت بارداری) باشد که یک وضعیت بسیار خطرناک است که می تواند باعث فشار خون بالا و منجر به بستری شدن در بیمارستان شود. علائم دیگر پره اکلامپسی می تواند شامل سردرد، تغییرات بینایی، درد شکمی، حالت تهوع، کاهش میزان تولید ادرار و تنگی نفس باشد.

روش تشخیص :

آزمایش پروتئین در ادرار معمولا از طریق آزمایش ادرار انجام می شود. این آزمایش ساده ادرار می تواند سطوح پروتئین را در ادرار تشخیص دهد و می تواند در مطب دکتر نیز انجام شود.پس از جمع آوری نمونه ادرار، آن را با نوار کاغذ مخصوص آزمایش می کنند. هنگامی که ادرار دارای مقدار زیادی پروتئین است، نوار کاغذ تغییر رنگ می دهد. تکنسین ها ممکن است نمونه را با میکروسکوپ بررسی کنند.اگر یک آزمایش ادرار پروتئین را در ادرار تشخیص دهد، پزشک احتمالا دستور تکرار آزمایش ادرار یا تست اضافی را برای تعیین اینکه آیا بیماری کلیوی دارید، بدهد.

پزشک شما همچنین می تواند آزمایش خون را برای اندازه گیری میزان فیلتراسیون گلومرولی (GFR) انجام دهد، که می تواند به پزشک بگوید که آیا کلیه های شما مواد زائد را فیلتر می کنند و همچنین سایر آزمایش های خون و زمایش های دیگری شامل سونوگرافی، سی تی اسکن یا بیوپسی کلیه ودر صورت نیاز برای شناسایی علت پروتئینوری ممکن است انجام شود.

اگر چه آزمایش ادرار ساده می تواند مقدار زیادی از پروتئین را تشخیص دهد، باید یک بررسی شیمیایی برای تشخیص مقادیر کوچکتر به نام میکروآلبومینوری انجام شود.افراد مبتلا به دیابت ممکن است یک یا دو بار در سال برای میکروآلبومینوری مورد آزمایش قرار بگیرند که می تواند نشانه ای از آسیب به کلیه های ناشی از دیابت باشد. میکروآلبومینوری همچنین می تواند نشان دهنده بیماری بالقوه قلب، فشار خون بالا و لخته خون باشد.اگر یک نتیجه غیر طبیعی دریافت کنید که پروتئین را در ادرار تشخیص می دهد، پزشک همچنین احتمالا دستور کنترل میزان کلسترول، قند خون و فشار خون خود را می دهد تا مشخص شود چه شرایطی ممکن است به پروتئینوری کمک کند.

دلایل پروتئینوری

کلیه های شما مواد زائد را از خون فیلتر میکنند در حالیکه آنچه بدن نیاز دارد از جمله پروتئین ها، را نگه می دارد. با این حال، برخی از بیماری ها و شرایط اجازه می دهند پروتئین ها از فیلتر کلیه ها عبور کنند، که باعث پروتئینوری می شود.

شرایطی که می تواند باعث افزایش موقت پروتئین در ادرار شود، اما لزوما نشان دهنده آسیب کلیوی نیست، عبارتند از:

• کم آبی
• استرس احساسی
• قرار گرفتن در معرض سرمای شدید
• تب
• ورزش سنگین

سطح پایین پروتئین در ادرار طبیعی است. بالا بودن سطح پروتئین در ادرار به طور موقت، به خصوص در افراد جوان بعد از ورزش و یا در طول بیماری نیز غیر معمول نیست.میزان بالای پروتئین در ادرار ممکن است نشانه ای از بیماری کلیوی باشد.

بیماری ها و شرایطی که می توانند باعث افزایش سطح دائمی پروتئین در ادرار شوند، که ممکن است نشان دهنده بیماری کلیوی باشند، عبارتند از:

• آمیلوئیدوز (ایجاد پروتئین های غیر طبیعی در ارگان های بدن)
• بعضی از داروها، مانند داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی
• بیماری مزمن کلیوی
• دیابت
• اندوکاردیت (عفونت پوشش داخلی قلب)
• اسکلروز بخش مرکزی در گلومرول
• گلومرولونفریت (التهاب در سلول های کلیه که مواد اضافی را از خون فیلتر می کنند)
• بیماری قلبی
• نارسایی قلبی
• فشار خون بالا
• لنفوم هوچکین (بیماری هوچکین)
• نفروپاتی IgA (بیماری برگر) (التهاب کلیه ناشی از ایجاد آنتی بادی ایمونوگلوبولین A)
• عفونت کلیوی (پیلونفریت)
• لوپوس
• مالاریا
• مالتیپل میلوما
• سندرم نفروتیک (آسیب به عروق خونی کوچک فیلتر کننده در کلیه ها)
• پروتئینوری مربوط بخ راست ایستادن (سطح پروتئین ادرار در وضعیت ایستاده، افزایش می یابد)
• پره اکلامپسی
• بارداری
• آرتریت روماتوئید (بیماری التهابی مفصل)
• سارکوئیدوز (تجمع سلول های التهابی در بدن)
• کم خونی سایکل سل

افراد مبتلا به سابقه خانوادگی بیماری کلیوی و گروه های خاصی از مردم، از جمله آفریقایی-آمریکایی، سرخپوستان آمریکایی، آمریکایی های اسپانیایی-آمریکایی، آمریکایی های ساکن اقیانوس آرام، افراد مسن و افرادی که دارای اضافه وزن هستند نیز در معرض خطر ابتلا به پروتئینوری و بیماری کلیوی هستند.

درمان پروتئینوری

اگر شما مبتلا به بیماری کلیوی باشید یا عملکرد کلیوی شما در حال کاهش باشد، توسط پزشک خود به یک متخصص کلیه، ارجاع داد خواهید شد. درمان به علت زمینه ای پروتئینوری بستگی دارد که شامل: دارو و تغییرات در رژیم غذایی و شیوه زندگی شما است.دیابت و فشار خون بالا علل اصلی بیماری کلیوی هستند، بنابراین اگر این بیماری ها را داشته باشید، درمان شما شامل مواردی می شود که بیماری را تحت کنترل قرار دهد. برای بیماران دیابتی، درمان می تواند شامل مدیریت و تنظیم قند خون، دارو درمانی، تغذیه سالم و ورزش باشد.برای افراد مبتلا به فشار خون بالا پزشکان ممکن است دارو و رژیم غذایی و تغییرات شیوه زندگی را توصیه کنند. توصیه می شود افراد مبتلا به فشارخون بالا و پروتئینوری فشار خونشان کمتر از ۱۳۰/۸۰ میلیمتر جیوه (mmHg) باشد.داروهای تجویزی افراد مبتلا به دیابت و بیماری کلیوی یا مبتلا به فشار خون بالا و بیماری کلیوی اغلب شامل: مهارکننده آنزیم تبدیل کننده آنژیوتانسین (مهارکننده های ACE) یا مسدود کننده گیرنده آنژیوتانسین (ARB) است. این داروها ممکن است برای افراد مبتلا به بیماری کلیوی که دیابت یا فشار خون بالا ندارند تجویز شود.اگر آسیب کلیوی دائمی باشد، بیماران ممکن است نیاز به دیالیز یا پیوند کلیه داشته باشند.

چه مواقعی برای درمان پروتئینوری به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر آزمایش ادرار، پروتئین را در ادرار نشان دهد، راجع به نیاز به آزمایش های بیشتر از پزشک خود سوال بپرسید. از آنجا که پروتئین در ادرار می تواند موقتی باشد، دکتر شما ممکن است درخواست تکرار آزمایش مجدد در صبح زود و یا چند روز بعد را دهد.پزشک شما ممکن است آزمایش های دیگری مانند آزمایش ادرار ۲۴ ساعته را درخواست کند برای اینکه وجود مشکل نگران کننده را تعیین کند.اگر دچار دیابت هستید، پزشک ممکن است سالانه یک یا دو بار در سال، وجود مقدار کمی پروتئین در ادرار (که با عنوان میکروآلبومینوری شناخته می شود) بررسی کند. پیدا کردن مقدار جدید پروتئین در ادرار یا پروتئینوری در حال افزایش ممکن است اولین علامت آسیب کلیوی دیابتی باشد.

رژیم غذایی مناسب برای کنترل دفع پروتئینوری:

رژیم غذایی مناسب برای افرادی که دفع پروتئین دارند انتخاب غذای سالم برای همه ما مهم است، اما در صورت ابتلا به اختلال دفع پروتئین، انتخاب یک رژیم غذایی دفع پروتئین که سلامت هم باشد، ضروری‌تر به نظر می‌رسد. تغذیه خوب کمک می‌کند که: برای انجام کارهای روزانه خود انرژی داشته باشید. جلوگیری از عفونت از تحلیل توده عضلانی جلوگیری کنید. حفظ وزن سالم سرعت پیشرفت بیماری کلیوی را کاهش دهید. یک رژیم غذایی متعادل روزانه، حاوی مقادیر مناسبی از پروتئین، کالری، ویتامین‌ها و مواد معدنی است. افراد مبتلا به بیماری کلیوی ممکن است نیاز به کنترل موارد زیر داشته باشند: پروتئین سدیم پتاسیم فسفر کلسیم

میوه‌های مفید برای افرادی که دفع پروتئین دارند کدامند؟

اگر به بیماری کلیوی مبتلا هستید، گنجاندن انواع میوه‌ها در رژیم غذایی می‌تواند مفید باشد، اما به شرطی که حاوی مقادیر بیش از حد پتاسیم و فسفر نباشد. از جمله میوه‌های مفید می‌توان، موارد زیر را نام برد:

• توت فرنگی حاوی دو نوع فنل، آنتوسیانین و الاژیتانین است که عملکرد کلیه را بهبود می‌بخشد. سرشار از آنتی اکسیدان است که به محافظت از بدن در برابر آسیب اکسیداتیو کمک می‌کند. منبع عالی ویتامین C، منگنز و فیبر است. حاوی خواص ضد سرطانی و ضد التهابی است.
• زغال اخته سرشار از خواص ضد التهابی و ضد باکتریایی است و برای افرادی که از بیماری‌های کلیوی یا UTI رنج می‌برند، مفید است.
• بلوبری ۱ فنجان بلوبری حاوی ۱۱۴ گرم پتاسیم و ۱۸ میلی‌گرم فسفر است. سرشار از آنتی اکسیدان و مواد مغذی گیاهی به نام آنتوسیانیدین است که التهاب را کاهش می‌دهد و کلیه‌ها را تقویت می‌کند. منبع خوبی از ویتامین C و منگنز است.
• تمشک به خنثی کردن رادیکال‌های آزاد در بدن و جلوگیری از آسیب سلولی کمک می‌کند. حاوی فلاونوئیدها است که برای بهبود عملکرد کلیه مفید است و می‌تواند رشد سلول‌های سرطانی را کاهش دهد. منبع عالی منگنز، ویتامین B و C، فیبر و فولات است. یکی از مواد غذایی مفید برای دفع پروتئین، تمشک است.
• سیب ۱ سیب متوسط ​​دارای ۱۹۵ میلی‌گرم پتاسیم و ۲۰ میلی‌گرم فسفر است. ممکن است به کاهش سطح کلسترول و قند خون و کاهش یبوست کمک کند. خواص ضد التهابی و فیبر بالا دارد که به بهبود عملکرد کلیه کمک می‌کند.
• انگور ۱ فنجان انگور حاوی ۲۸۸ میلی‌گرم پتاسیم و ۳۰ میلی‌گرم فسفر است. منبع خوبی از ویتامین‌های C و K (این ویتامین‌ها با بیماری کلیوی مرتبط هستند) است. سرشار از فیبر و حاوی مقادیر کمی از مواد معدنی مانند مس، منگنز و منیزیم است.
• آناناس یک میوه کم ‌پتاسیم که به کاهش فشار خون که یکی از عوارض شایع بیماری کلیوی است، کمک می‌کند. حاوی بروملین است (یک آنزیم گوارشی که به حل شدن سنگ کلیه در بدن کمک می‌کند). فیبر بالایی دارد و از سلامت قلب حمایت می‌کند (عوارض قلبی در افرادی که تحت دیالیز قرار می‌گیرند، شایع است). منبع خوبی از ویتامین C است که به تقویت سیستم ایمنی کمک می‌کند.
• خانواده مرکبات هر چه ویتامین C در رژیم غذایی شما بیشتر باشد، برای کلیه‌ها بهتر است. پرتقال، لیمو و سایر مرکبات حاوی ویتامین C فراوانی هستند. مصرف روزانه آبلیموی رقیق ممکن است به کاهش خطر تشکیل سنگ کلیه کمک کند. سایر میوه‌هایی که ممکن است برای ارتقای سلامت کلیه توصیه شوند و برای درمان پروتئینوری نیز مفیدند، عبارتند از: گلابی هلو شلیل آلو هندوانه گیلاس هر چه ویتامین C در رژیم غذایی شما بیشتر باشد، برای کلیه‌ها بهتر است.

میوه‌های مضر برای افرادی که دفع پروتئین دارند کدامند؟

• همیشه از میوه ستاره‌ای (کارامبولا) اجتناب کنید.
• آووکادو آووکادو اغلب به دلیل خواص مغذی بسیاری، از جمله چربی‌های مفید برای قلب، داشتن فیبر و آنتی اکسیدان‌ها مورد توجه قرار می‌گیرد. اما با وجود این‌که آووکادو معمولاً یک مکمل سالم در رژیم غذایی است، افرادی که بیماری کلیوی دارند ممکن است لازم باشد از آن اجتناب کنند.
• موز به دلیل محتوای بالای پتاسیم شناخته شده است. ۱ موز متوسط ۴۲۲ میلی‌گرم پتاسیم دارد. اگر به شما دستور داده شده است که مصرف پتاسیم خود را محدود کنید، موز جزو ممنوعه‌هاست. متأسفانه، بسیاری از میوه‌های استوایی دیگر نیز محتوای پتاسیم بالایی دارند. با این حال، آناناس حاوی پتاسیم بسیار کمتری نسبت به سایر میوه‌های استوایی است و می‌تواند جایگزین مناسب‌تری باشد. 

میوه‌هایی که پتاسیم بالایی دارند، بیشتر شامل میوه‌ها و سبزیجات تازه هستند. چند نمونه از آن‌ها عبارتند از: خربزه (طالبی و عسلک) گوجه‌فرنگی سیب زمینی

غذاهای مضر برای افرادی که دفع پروتئین دارند کدامند؟

• غذاهای شور بر اساس مطالعه‌ای که در ژوئیه ۲۰۱۱ در مجله پزشکی بریتانیا منتشر شد، اگر دچار آسیب کلیوی هستید، اغلب باید مراقب مصرف سدیم خود باشید، زیرا سدیم اضافی، ممکن است به افزایش پروتئینوری کمک کند.
• شیرینی‌ها سازمان جهانی بهداشت بر اهمیت کنترل قند خون در صورت ابتلا به پروتئینوری تاکید می‌کند. سطوح بالای گلوکز به طور مداوم قادر است به کلیه‌ها آسیب برساند. با متخصص تغذیه خود در مورد میزان کربوهیدراتی که باید هر روز بخورید، صحبت کنید. شما باید قند و کربوهیدرات‌های تصفیه شده را محدود کنید، چرا که هر دو سطح قند خون را بالا می‌برند. روی کربوهیدرات‌های غنی از فیبر، مانند غلات کامل، میوه‌ها و سبزیجات کامل تمرکز کنید و مراقب باشید که سبزیجات نشاسته‌ای مانند سیب‌زمینی و ذرت سرشار از کربوهیدرات هستند و در صورت مصرف زیاد، قند خون را نیز افزایش می‌دهند.
• گوشت قرمز گوشت قرمز حاوی مقدار زیادی پروتئین است. در حالی که بدن شما برای رشد، بهبود و سالم ماندن به مقداری پروتئین نیاز دارد. پروتئین بیش از حد باعث می‌شود کلیه‌ها سخت‌تر کار کنند.
• کره کره حاوی چربی اشباع شده است که خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد که یک عامل خطرناک برای بیماری کلیوی است و بالعکس. برای کاهش مصرف چربی‌های اشباع شده و کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و دفع پروتئین در ادرار، کمتر از کره استفاده کنید. کره، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد که یک عامل خطرناک برای بیماری کلیوی است.
• بادام زمینی بادام زمینی حاوی اگزالات است؛ نوعی ماده معدنی که در سنگ کلیه یافت می‌شود. بر اساس گزارش بنیاد ملی کلیه در آمریکا، سنگ‌های کلیه اگزالات کلسیمی، پیشرفته‌ترین نوع سنگ کلیه هستند. اگر در گذشته سنگ کلیه اگزالات کلسیمی داشته‌اید، محدود کردن مصرف غذاهای حاوی اگزالات می‌تواند خطر ابتلا به سنگ دیگر را کاهش دهد.
• سبزیجات کنسرو شده در حالی که سبزیجات برای شما بسیار مفید هستند، سبزیجات کنسرو شده معمولاً حاوی مقدار زیادی سدیم هستند. وجود سدیم بیش از حد در سیستم، حذف مواد زائد از جریان خون را برای کلیه‌ها دشوار می‌کند. در صورت امکان، به سبزیجات تازه یا منجمد روی بیاورید. در غیر این صورت، سبزیجات کنسرو شده را قبل از پختن با آب بشویید.
• گوشت‌های فرآوری شده گوشت‌های فرآوری شده حاوی مقدار قابل توجهی سدیم و پروتئین هستند که هر دو برای کلیه‌ها مضرند.
• گوشت اندام‌های احشایی گوشت جگر، دل، قلوه و سایر اندام‌ها، دارای غلظت بالایی از پورین است. پورین اضافی تولید اسید اوریک را تحریک می‌کند که به شکل کریستال در مفاصل شما یا به عنوان سنگ کلیه در کلیه‌ها می‌نشیند.