کنترل دیابت چالش روزانه بسیاری از مردم است. بر اساس آمار سازمان بهداشت جهانی بیش از 350 میلیون نفر در سراسر جهان مبتلا به دیابت هستند. سه نوع اصلی دیابت وجود دارد: نوع 1 یک بیماری خودایمنی است، نوع 2 در رابطه با عوامل ارثی و شیوه زندگی است و دیابت حاملگی در دوران بارداری رخ می‌دهد. در دیابت نوع 1 پانکراس به اندازه کافی هورمون انسولین تولید نمی‌کند. افراد مبتلا به دیابت نوع 1 مجبورند به طور مداوم قند خون خود را اندازه‌گیری کنند و روزانه چندین بار انسولین تزریق و یا از پمپ انسولین استفاده کنند. با وجود اینکه علت دیابت نوع 1 کاملا مشخص نشده، اما ثابت شده است که سیستم ایمنی نقش مهمی را در آسیب زدن به سلول‌های تولید کننده انسولین در پانکراس بازی می‌کند. در حال حاضر روش مشخصی برای پیشگیری و درمان دیابت نوع 1 وجود ندارد.
لزوم استفاده از روشی که بتوان سلول هایی از بین رفته انسولین ساز در دیابت نوع 1 را دوباره جایگزین کرد و بدین ترتیب بتوان دیابت نوع 1 را کاملا درمان نمود دانشمندان را بر این داشت تا از سلول های بنیادی در این زمینه استفاده کنند. این سلول ها دارای این خصوصیت منحصر به فرد هستند که بالقوه می توانند به هر یک از سلول های بالغ بدن تبدیل شوند. سلول های بنیادی را می توان از جنین انسانی و یا حتی فرد بالغ جدا کرد. از لحاظ تئوری سلول های بنیادی جنینی را می توان در خارج بدن کشت داد و آنها را با استفاده از روش های مختلفی از جمله استفاده از “فاکتورهای رشد” به سلول های انسولین ساز تبدیل کرد و وقتی مقدار کافی از این سلول ها در دسترس باشد می توان از آنها برای درمان هر فرد دیابتی که نیاز به این سلول ها داشته باشد استفاده کرد. همچنین می توان این سلول ها را با دستکاری ژنتیکی در برابر سیستم ایمنی شخص گیرنده و رد پیوند مقاوم کرد، کاری که در مورد سلول های بنیادی بالغ امکان پذیر نیست. این امکان نیز وجود دارد تا با قرار دادن این سلول ها در یک ماده غیر ایمنی زا کاری کرد که از رد شدن آنها توسط دستگاه ایمنی جلوگیری شود و دیگر نیازی به استفاده از داروهای ضد رد پیوند نباشد. در یکی از تحقیقات جالبی که به تازگی در باره سلول های بنیادی در افراد بالغ صورت گرفت نشان داده شد که اگر سلول های بنیادی موجود در دیواره مجاری غدد لوزالمعده در بالغین در محیط آزمایشگاه کشت داده شوند می توان با تحریک آنها، یک توده سلولی درست کرد که نه تنها قادر به ترشح انسولین است بلکه قادر است تا میزان ترشح را براساس قند خون محیط کم یا زیاد نماید، کاری که برای موفق بودن پیوند بسیار ضروری و حیاتی است. با این وجود مهمترین نگرانی در مورد پیوند سلول های بنیادی خطر ایجاد تومورهای سرطانی در شخص گیرنده است مخصوصا در مواقعی که از سلول های بنیادی جنینی استفاده می شود.
پیش بینی می‌شود که سلول‌های بنیادی به علت ظرفیت بی حد و مرزشان در تمایز به بافت‌ها و اندام‌های حیاتی بدن، بتوانند برای درمان دیابت مورد استفاده قرار گیرند. از نظر تئوری سلول‌های بنیادی قابلیت برنامه ریزی مجدد پاسخ ایمنی میزبان در برابر سلول‌های β پانکراس و ترمیم سلول‌های β پانکراس را دارند. این دو عامل در درمان دیابت نوع 1 مؤثر هستند. سلول‌های بنیادی خون بند ناف سلول‌های منحصر به فردی هستند زیرا نه تنها توانایی تمایز به سایر سلول‌ها را دارند بلکه قابلیت کنترل پاسخ ایمنی را نیز دارند، یعنی احتمال تحریک پاسخ ایمنی بدن در برابر سلول‌های بنیادی خون بند ناف کمتر است. همچنین خون بند ناف حاوی تعداد بیشتری سلول T تنظیم کننده است. این امر باعث می شود سلول‌های بنیادی خون بند ناف برای درمان بیماری‌های نقص سیستم ایمنی مانند دیابت نوع 1 به طور بالقوه مفید باشد.
تا به حال استفاده از سلول‌های بنیادی در پیشگیری از ابتلا به دیابت در انسان ثابت نشده است. با این وجود مطالعات نشان داده‌اند که خون بند ناف در پیشگیری و همچنین درمان دیابت نوع 1 در موش مؤثر بوده است.اولین مطالعه بر روی تأثیر خون بند ناف در درمان دیابت نوع 1 در کودکان را دکتر Michael Haller و همکارانش در دانشگاه فلوریدا انجام دادند. در این مطالعه بچه‌های مبتلا به دیابت نوع 1، 6 ماه پس از تشخیص بیماریشان به صورت اتولوگ تحت پیوند خون بند ناف قرار گرفتند. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد علاوه بر اینکه تزریق سلول‌های بنیادی خون بند ناف روشی بی خطراست، سطح سلول های T تنظیم کننده در خون بچه‌ها پس از تزریق سلول‌های بنیادی خون بند ناف نیز افزایش می‌یابد.
در مطالعه ای دیگر که توسط دکترYong Zhao و همکارانش در دانشگاه لینوز در شیکاگو انجام شد، سلول‌های بنیادی به بیماران بزرگسال یک سال پس از تشخیص بیماریشان تزریق شد. نتایج نشاد داد که سطح سلول‌های T تنظیم کننده در خون بیماران پس از تزریق سلول‌های بنیادی افزایش می‌یابد. همچنین در این مطالعه سایر مارکرهای عملکرد سیستم ایمنی مانند TGF بتا نیز بهبود یافتند.
نتایج حاصل از مطالعات تأثیر سلول‌های بنیادی در درمان دیابت نوع 2 نشان می‌دهد تزریق سلول‌های بنیادی به افراد مبتلا به دیابت نوع 2 منجر به بهبود کنترل قند خون و کاهش وابستگی به انسولین می‌شود.
