علائم اولیه افت قند خون

افت قند خون یا هیپوگلیسمی یکی از شرایط مهم در افراد دیابتی است که در صورت نادیده گرفتن، می‌تواند عوارض خطرناکی به‌همراه داشته باشد. در این مقاله سعی کرده‌ایم در قالب پرسش و پاسخ، به بررسی علائم اولیه افت قند خون ، دلایل، راهکارها و اقدامات فوری بپردازیم تا شما یا عزیزانتان بتوانید با آگاهی بیشتر از خطرات آن پیشگیری کنید.

افت قند خون چیست؟

افت قند خون زمانی رخ می‌دهد که سطح گلوکز (قند) در خون به کمتر از حد طبیعی (معمولاً زیر 70 میلی‌گرم در دسی‌لیتر) می‌رسد. این حالت ممکن است برای افراد دیابتی که انسولین یا داروهای کاهش قند خون مصرف می‌کنند شایع‌تر باشد.

اولین علائم افت قند خون چه هستند؟

علائم اولیه هیپوگلیسمی ممکن است ناگهانی بروز کنند. شایع‌ترین علائم عبارتند از:

🔹 لرزش دست یا بدن
🔹 تعریق زیاد و ناگهانی
🔹 تپش قلب
🔹 احساس ضعف و گرسنگی شدید
🔹 اضطراب یا بی‌قراری
🔹 سردرد
🔹 تاری دید یا دوبینی
🔹 سرگیجه یا احساس سبکی سر

نکته: شناسایی به‌موقع این نشانه‌ها می‌تواند از افت شدید قند خون جلوگیری کند.

چه دلایلی باعث افت قند خون می‌شوند؟

افت قند خون می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد:

1. تزریق بیش از حد انسولین
2. تاخیر در وعده غذایی یا حذف غذا
3. فعالیت بدنی سنگین بدون تنظیم دارو یا تغذیه مناسب
4. نوشیدن الکل با معده خالی
5. مصرف داروهای پایین‌آورنده قند مانند سولفونیل اوره

چه افرادی بیشتر در معرض افت قند خون هستند؟

• بیماران دیابتی نوع ۱
• بیماران دیابتی نوع ۲ که دارو یا انسولین مصرف می‌کنند
• سالمندانی که حافظه ضعیفی دارند
• افرادی که فعالیت بدنی زیادی دارند
• کودکانی که تحت درمان دیابت هستند

افت قند خون در خواب چگونه اتفاق می‌افتد؟

برخی افراد ممکن است هنگام خواب دچار هیپوگلیسمی شوند. علائم آن عبارتند از:

• کابوس یا خواب‌های آشفته
• تعریق در خواب
• بیدار شدن با سردرد یا احساس خستگی
• تپش قلب یا احساس لرزش پس از بیدار شدن

برای پیشگیری از افت قند در خواب، مصرف یک میان‌وعده پروتئینی یا کربوهیدراتی قبل از خواب پیشنهاد می‌شود.

در زمان افت قند خون چه کار باید کرد؟

اقدامات فوری برای درمان افت قند خون:

1. بلافاصله 15-20 گرم قند ساده مصرف کنید، مانند:
   • 3-4 عدد آب‌نبات
   • 1 قاشق غذاخوری عسل یا مربا
   • 1/2 لیوان آب پرتقال یا نوشابه معمولی (نه رژیمی)
2. بعد از 15 دقیقه، قند خون را مجدد چک کنید.
3. اگر هنوز پایین است، مجدداً 15 گرم قند مصرف کنید.
4. پس از تثبیت، یک وعده سبک شامل کربوهیدرات پیچیده و پروتئین مصرف شود (مثلاً نان و پنیر).

آیا افت مکرر قند خون خطرناک است؟

بله، افت‌های مکرر قند خون می‌تواند خطرناک باشد و بدن به علائم هشداردهنده عادت کند، در نتیجه دیگر متوجه افت نمی‌شوید (هیپوگلیسمی ناآگاهانه).

در چنین شرایطی، تنظیم دوز دارو، وعده‌های غذایی منظم و بررسی سطح قند خون اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.

افت قند خون در افراد سالم هم ممکن است اتفاق بیفتد؟

بله. افرادی که دیابت ندارند هم ممکن است دچار افت قند شوند. معمولاً به دلایلی چون:

• نخوردن غذا برای مدت طولانی
• ورزش شدید بدون تغذیه مناسب
• بیماری‌های زمینه‌ای مانند انسولینوما (تومور ترشح‌کننده انسولین)

در این موارد نیز مصرف فوری قند ساده توصیه می‌شود.

چه نکاتی برای پیشگیری از افت قند خون توصیه می‌شود؟

برای پیشگیری از افت قند خون این موارد را رعایت کنید:

1. وعده‌های غذایی منظم داشته باشید.
2. از حذف وعده‌ها یا میان‌وعده‌ها بپرهیزید.
3. میزان انسولین یا دارو را با فعالیت بدنی و تغذیه تنظیم کنید.
4. همیشه خوراکی شیرین همراه داشته باشید.
5. قند خون را به‌طور منظم بررسی کنید.
6. از مصرف مشروبات الکلی با معده خالی پرهیز کنید.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر:

• افت قند بیش از 2 بار در هفته رخ می‌دهد
• قند خون زیر 54 میلی‌گرم در دسی‌لیتر می‌رسد
• علائم شدید یا ناآگاهانه تجربه می‌کنید
• یا نیاز به کمک دیگران برای درمان افت قند دارید

حتماً باید با پزشک مشورت کنید تا رژیم دارویی یا تغذیه‌ای شما بازبینی شود.

نتیجه‌گیری

افت قند خون موضوعی جدی و گاه خطرناک در افراد دیابتی و حتی غیر دیابتی است. شناخت علائم اولیه افت قند خون، آمادگی برای واکنش سریع و رعایت نکات پیشگیری، کلید حفظ سلامتی در برابر این چالش است.