اثرات کم کاری تیروئید در افراد دیابتی
اختلالات تیروئید و بیماری دیابت دو مشکل هورمونی بسیار شایع هستند که پزشکان در طول روز با بیماران زیادی از این دسته برخورد دارند. امروزه دیابت به دو شکل اصلی دیابت نوع ۱ و دیابت نوع ۲ گروه بندی می شود. دیابت یک بیماری مزمن ناشی از افزایش غیر طبیعی سطح قند خون به دلیل عدم توانایی بدن در پردازش قندها است. بیماری‌های تیروئید اختلالات پاتولوژیکی هستند که می‌توانند بر کنترل دیابت تاثیر منفی بگذارند. در واقع کم کاری تیروئید و دیابت هر دو جزو اختلالات هورمونی به حساب می‌آیند. دیابت نوع ۱ و ۲ ناشی از افزایش غیرطبیعی قند خون و کمبود ترشح انسولین در بدن است. در این مقاله اثرات کم کاری تیروئید در افراد دیابتی را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
بیماری های تیروئیدی به عنوان اختلالات پاتولوژیکی می توانند بر تشدید بیماری دیابت تاثیر گذاشته و کنترل و بهبود آن را مختل کنند. کم کاری تیروئید تاثیر چشم گیری در بیماری دیابت، از ایجاد تا تشدید آن دارد، طوری که شیوع اختلال غدد بین بیماران دیابتی چیزی بیش از ۳۰ درصد گزارش شده است. بیماری خود ایمنی مثل تیروئید، ریسک ابتلا به دیابت را در افراد افزایش می‌دهد، زنان مبتلا به دیابت نوع ۱ با ریسک ابتلا به اختلالات خود ایمنی نظیر کم کاری تیروئید مواجه هستند.
غده‌ی تیروئید مسئول تنظیم کننده‌ی متابولیسم بدن است و کم‌کاری این غده باعث اختلال در سوخت و ساز و افزایش وزن خواهد شد. هورمون های تیروئید بر عملکرد پانکراس که که انسولین بدن را تولید می کند، تاثیر می گذارند و باعث کاهش سطح انسولین خون می شوند. همین امر موجب بالا رفتن قند خون و در بلند مدت ابتلا به دیابت خواهد شد. اختلال تیروئید و کم کاری تیروئید مشکلات فراوانی برای فرد مبتلا به وجود می آورد و علائم بالینی فرد را افزایش می دهد. افزایش سطح قند خون در اثر کم کاری تیروئید از جمله این علائم است که با بالا رفتن سطح هموگلوبین A1C یا (HBA1C) در آزمایش خون خودش را نشان می دهد. بالا رفتن این فاکتور در آزمایش خون نشان دهنده‌ی عدم توانایی بدن در کنترل دیابت است. کم کاری تیروئید با ایجاد اختلال در متابولیسم بدن، ناهنجاری هایی نظیر افزایش کلسترول، افزایش تری گلیسیرید خون و ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی را به وجود می‌آورد. کم کاری تیروئید همچنین ممکن است باعث افت قند خون در افراد دیابتی بشود. چرا که متابولیسم بدن در این شرایط کند شده و داروهای کنترل قند مثل انسولین مدت زمانی بیشتری در بدن باقی می‌ماند و همین روی سطح قند خون و گلوکز تاثیر گذاشته و بیمار را دچار افت قند خون و ضعف خواهد کرد. بنابراین بهتر است دوز دریافتی داروی قند و انسولین، تا زمان تنظیم شدن تیروئید، زیر نظر پزشک متخصص کاهش بیابد.
کم کاری تیروئید ناشی از تولید ناکافی هورمون تیروئید در بدن است. یکی از علل اصلی تیروئید کم کار تیروئیدیت هاشیموتو می‌باشد. علائم کم کاری تیروئید عبارتند از:
کم کاری تیروئید باعث بسیاری از ناهنجاری های متابولیکی می شود و علائم بالینی بسیار زیادی را در بیمار به وجود می آورد. برخی از مطالعات نشان می دهد که ممکن است قند خون تحت تاثیر کم کاری تیروئید قرار بگیرد و سطح آن افزایش پیدا کند. در حقیقت بسیاری از بیماران دیابتی که همزمان به کم کاری تیروئید نیز مبتلا هستند، سطح هموگلوبین A1C یا (HBA1C ) بالاتری دارند. این فاکتور در آزمایش خون برای تشخیص و نظارت بر کنترل قند خون انجام می‌شود که افزایش آن معمولا نشان دهنده عدم توانایی در کنترل دیابت است. در کم کاری تیروئید تغییرات گسترده‌ای در متابولیسم کربوهیدرات مشاهده می‌شود. همچنین، کم کاری تیروئید با انواع ناهنجاری‌ها در متابولیسم لیپیدهای پلاسما، مانند افزایش غلظت کلسترول تری گلسیرید و لیپوپروتئین با چگالی کم یا همان LDL همراه است. حتی کم کاری تیروئید تحت بالینی نیز می تواند دیس لیپیدمی یعنی کلسترول بالا که معمولا با دیابت نوع ۲ همزمان است را تشدید کرده و خطر بیماری‌های قلبی عروقی را افزایش دهد.
افراد مبتلا به کم کاری تیروئید با خطر افت قند خون مواجه هستند. زیرا کم کاری تیروئید باعث کند شدن متابولیسم بدن شده و در نتیجه داروهایی که برای کنترل قند مصرف می‌شوند، مانند انسولین، بیشتر از حد معمول در بدن فعال باقی می مانند. بنابراین، سطح گلوکز خون کمتر از حد معمول می شود و احتمال اینکه بیمار با افت قند خون مواجه شود بسیار زیاد است. در نتیجه تا زمان نرمال شدن عملکرد تیروئید و دریافت درمان باید دوز انسولین یا داروی خوراکی کاهش یابد تا از افت قند خون جلوگیری شود. علائم قند خون پایین عبارتند از:
همچنین کم کاری تیروئید تحت بالینی با مقاومت به انسولین ارتباط دارد. مقاومت به انسولین حالتی است که سلول های بدن دیگر به سیگنال انسولین پاسخ نمی‌دهند تا قند را از خون خارج کنند. این موضوع منجر به افزایش قند خون می‌شود که می‌تواند خطر آسیب به چشم و کلیه را افزایش دهد. مقاومت به انسولین می‌تواند در غده تیروئید، گره و ندول ایجاد کند و اندازه آن بزرگتر شود.
کم کاری تیروئید اگرچه عارضه‌ی درد سر سازی است ولی درمان آن چندان پیچیده نیست و با مصرف قرص لووتیروکسین قابل کنترل و درمان است. دوز مصرف این دارو به نظر پزشک و میزان کم کاری تیروئید مرتبط است. لازم است بیماران تیروئیدی سطح TSH خون را با توجه به نظر پزشک هر چند وقت یک بار بررسی کنند تا دوز لازم داروی ایشان مشخص شود. مصرف لووتیروکسین می‌تواند عوارضی همچون افزایش انقباض قلب، ضربان قلب، خطرات حملات قلبی و آنژین را به دنبال داشته باشد لذا از مصرف خودسرانه‌ی این دارو باید پرهیز شود. مبتلایان به دیابت نوع 1 لازم است به صورت مرتب سطح TSH خون را کنترل کنند و از نظر تیروئید تحت نظر باشند. دیابت نوع ۲ نیز که می‌تواند رابطه‌ی مستقیم و دوطرفه‌ای با کم کاری تیروئید داشته باشد بهتر است با رژیم غذایی، درمان دارویی و فعالیت بدنی کنترل شود. افراد مبتلا به کم کاری تیروئید همواره در معرض ابتلا به بیماری‌های متابولیسمی نظیر قند، چربی و فشار خون قرار دارند و لازم است همواره مراقبت های مربوط به این بیماری را جدی بگیرند.
